رئیس‌جمهوری برای رفاه!

بررسی خصوصیات و عناصر اصلی ساخت گفتمانی‌ رئیس‌جمهور روحانی در مراسم تحلیف سال ٩٢ و سال ٩۶ می‌تواند بیانگر شمای کلی جهت‌گیری رئیس‌جمهوری در اداره کشور باشد. پس از پیروزی در یازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری، دکتر روحانی «ایجاد ثبات و آرامش در همه زمینه‌ها» و «بازسازی اعتماد بین مردم و حاکمیت» را از نتایج انتخابات برشمرد و تأکید کرد برنامه او «نجات اقتصاد ایران»، «ارتقای منزلت ایران براساس تأمین منافع ملی» و «رفع تحریم‌های ظالمانه» است.

نشاط، امید و اعتماد به عنوان سرمایه اجتماعی ِحاصل از انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری پشتوانه روند توسعه و پیشرفت کشور قرار گرفت، اما در مراسم تنفیذ پس از دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری، دکتر روحانی گفتمانی متفاوت را اتخاذ کرد. ضرورت بناکردن جامعه عادلانه با تکیه بر افزایش تولید و اشتغال همراه با تأکید بر سه‌گانه «ریشه‌کن‌کردن فقر، داشتن نظام حمایت اجتماعی و ایجاد فرصت‌های برابر» از مؤلفه‌های اصلی گفتمان دکتر روحانی در سال ٩۶ به شمار می‌رود. روشن است روحانی در دوره دوم ریاست‌جمهوری خود گفتمانش را به مسائل رفاهی داخلی معطوف کرده و آگاهانه اولویت اصلی دولت خود را حمایت اجتماعی از گروه‌های آسیب‌پذیر تعریف کرده است.

جان کلام سخنرانی مراسم تحلیف سال ٩۶ را باید تأکید دکتر روحانی بر این نکته دانست که «یکی از اهداف دولت دوازدهم ریشه‌کن‌کردن کامل فقر مطلق از جامعه ایران است». رئیس‌جمهور برای تحقق این هدف از یک سو بر افزایش تولید و اشتغال و از سوی دیگر بر ایجاد نظام جامع تأمین اجتماعی تأکید دارد. دکتر روحانی مسیر تحقق این اهداف را نیز مشخص می‌کند و بر گفت‌وگو، اجماع و استفاده از توان نیروهای خلاق اشاره می‌کند تا به درستی اعلام کرده باشد به‌دست‌آوردن رضایت مردم و ارتقای کارآمدی نظام جز در سایه اجماع فراگیر به دست نخواهد آمد.

ارائه یک گفتمان شفاف رفاهی در مراسم تنفیذ سال ١٣٩۶ را باید تفاوت مهم گفتمانی سخنان رئیس‌جمهور نسبت به سال ٩٢ برشمرد. عناصر اصلی ساخت گفتمان رفاهی در دولت دوازدهم متکی بر مؤلفه‌هایی مانند اشتغال، ریشه‌کن‌کردن فقر، افزایش تولید و عدالت اجتماعی همراه با ایجاد فرصت‌های برابر و تأکید بر نظام تأمین اجتماعی است که این مفهوم از عدالت تفاوت جدی با عدالت در گفتمان نئولیبرالی دارد. همین جا باید متذکر شد سیاست‌های رفاهی دولت یازدهم زمینه را برای تحقق شعار ریشه‌کنی فقر مطلق در کشور فراهم کرده است.

اقداماتی نظیر افزایش حقوق بازنشستگان، افزایش مستمری گروه‌های هدف بهزیستی و کمیته امداد، پیشی‌گرفتن رشد دستمزد بر تورم در هر سال، جهت‌گیری هدفمند برای مهار فقر آموزشی، فقر درمان و فقر تغذیه که در دوران دولت یازدهم در وزارت رفاه برگزار شد را می‌توان در زمره نمونه سیاست‌های رفاهی موفقی عنوان کرد که زمینه ریشه‌کنی فقر مطلق در کشور را فراهم کرده و در انتخابات اخیر نیز از جمله عوامل اقبال این گروه‌ها به دکتر روحانی بود. با وجود آنکه رقیب، سرمایه‌گذاری سنگینی برای جلب نظر این اقشار با وعده‌های سراب‌گونه کرده بود، سیاست‌های رفاهی و حمایتی دولت یازدهم توانست اعتماد اقشار مختلف را به دست آورد. نکته آخر اینکه با تکیه بر تحلیل گفتمان روحانی در مراسم تحلیف می‌توان ادعا کرد دولت دوازدهم جهت‌گیری روشن‌تر و هدفمندتری در حوزه رفاهی خواهد داشت و شاید بتوان رئیس دولت دوازدهم را رفاهی‌ترین رئیس‌جمهور پس از انقلاب قلمداد کرد.

دکتر روزبه کردونی

*مدیرکل امور آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه