مشکلات ما چیست؟ (با رویکردی به لوازم توسعه شهرستان باوی) / لفته منصوری

من در تعدادی از گروه های اجتماعی مربوط به شهر ملاثانی و شهرستان باوی عضویت دارم و هر شب مطالب دلسوزانه و اندیشمندانه همشهری های عزیزم را مطالعه می کنم. برخی از پست ها انسان را به تفکر و تأمل می کشاند. بسیار مغتنم است از این فرصت مجازی بهره بگیریم و به جای پراکنده گویی و کلی گویی و پریشان گویی و این همان گویی روی موضوع های مهم و اساسی تمرکز و تامل و تدبر کنیم و افکار و تجارب خود را برای ساختن فردای بهتر برای برادران و خواهران و فرزندانمان بکار بندیم. چنانچه با من موافق هستید هر کدام از دوستان فعال در گروه های واتس اپ چنانچه مشکل یا مسئله یا بحرانی را تشخیص می دهند در حد وسع خود آن را به صورت مدلی به سایر دوستان عرضه بدارد و آنها با طرح نظرات و دیدگاه های خود مدل اولیه را پخته کرده و آماده اجرا کنند. من به سهم خود به یکی از مشکلات خودمان در ملاثانی و شهرستان باوی اشاره می کنم.

مقدمه:

امروزه جامعه شناسان از نوعی سرمایه در کنار سرمایه های اقتصادی و انسانی و فرهنگی نام می برند با نام سرمایه اجتماعی ( social capital ) سرمایه اجتماعی عبارت از یک ظرفیت که همآهنگی و همکاری را در جامعه و گروه تسهیل می کند. در واقع می توان سرمایه اجتماعی را یک مفهوم مرکب که دارای سه بعد: ساختار، محتوا و کارکرد است، تلقی نمود که ساختار اجتماعی آن، همان شبکه ارتباطات اجتماعی و محتوای آن، عبارت از اعتماد و هنجارهای اجتماعی است و کارکرد آن نیز همان عمل متقابل اجتماعی است. یا گفته می شود سرمایه اجتماعی سه بعد اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی دارد. یکی از مثل های قابل ذکر تحقق سرمایه اجتماعی در ساختار، محتوا و عملکرد عشایر و طوایف نهفته است. شما نگاه کنید وقتی فردی فوت می کند کارکرد عشیره چیست؟ اطلاع رسانی به فامیل، مشارکت هم با مال و هم حضور، انسجام در پوشیدن لباس سیاه و حالت عزاداری گرفتن، اعتماد به همدیگر و اتحاد و احترام به دیگر مردمی که برای عرض تسلیت می آیند و دهها عملکرد که از این یک مثال می توان استخراج کرد. ما در ملاثانی و شهرستان باوی سرمایه های فرهنگی (یعنی مجموعه ای از از دانش ها، تمایلات، عادات، نگرشها و توانایی ها.) سرمایه انسانی (به معنی سرمایه گذاری برای پرورش انسانی فرهیخته، سالم، و مطلع.) سرمایه مادی (که به مثابه دارایی های مالی یا زیر ساختهای مادی تعریف شده.) بر اساس این تعریف ها شما می توانید سرمایه های مادی و انسانی و فرهنگی بزرگی را در ملاثانی و شهرستان باوی نشان دهید. اما درد ما کمبود سرمایه های اجتماعی است. سرمایه ای که بتواند آن سه نوع سرمایه را با همدیگر ترکیب کند و آینده خوب بسازد. یعنی دانش نو بنیاد آیتده پژوهی. شما ببینید ما چقدر معلم خوب، استاد برجسته، مدیر توانا، سید حلال مشکلات، روحانی با فضیلت، زن دانا، هنرمند با ذوق، ورزشکار نام آور، صنعتگر خلاق، کشاورز مبتکر، دامدار خدوم، شیخ منصف، دانش آموز باهوش، دانشجوی پژوهشگر، کارمند با وجدان، کارگر مجاهد، بازاری مومن و … اما چون سرمایه اجتماعی نداریم اولا از داشته هایمان بی اطلاعیم و ثانیا در بسیاری از موارد توان و انرژی خودمان را با درگیری های بی حاصل هدر می دهیم. و مصداق آنچه که داشت زبیگانه تمنا می کرد! چکار باید کرد؟ چگونه می توان سرمایه اجتماعی را افزود؟

راه حل :یکی از راه حل هایی که پیشنهاد می دهم و خلاء آن به شدت در تمامی شهرها و روستاهای شهرستان باوی احساس می شود راه اندازی سمن ( سازمان مردم نهاد ) یا همان ngo هست. سمن چیست؟ سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل، غیر دولتی، غیر انتفاعی و غیر سیاسی است که برای انجام فعالیت داوطلبانه با گرایش فرهنگی، اجتماعی، و مذهبی و بر اساس قانونمندی و اساسنامه مدون، رعایت چارچوب قوانین موضوعه کشور و مفاد آیین نامه های اجرایی آن فعالیت می کند. خوب کارکرد این سمن ها چیست و چه دردی را دوا می کند؟ اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی، جلب مشارکت مردمی، ایجاد، گسترش و تقویت همآهنگی بین دولت و مردم و مردم با همدیگر، گسترش نظارت عمومی، ارزیابی فعالیت ها، افزایش بهره وری در استفاده از منابع و هنجار سازی.

ببینید یکی از راه ها و نه تنها راه حل توانمند سازی جامعه است. تبدیل مردم از توده ها غیر مسئول به گروه هایی با احساس مسئولیت نسبت به ارزشهای دینی و ملی و محلی، شما قدرت بسیج را در دفاع مقدس و هم اکنون در چه چیزی می بینید در همین نکته نهفته است. بسیج سرمایه اجتماعی تولید می کند. انجمن اسلامی ملاثانی در گذشته سرمایه اجتماعی تولید می کرد. عشایر سرمایه اجتماعی تولید می کنند. حالا اگر این تلاش در جهت مثلا ایجاد اشتغال برای جوانان یا ارتقای سطح علمی دانش آموزان یا حساسیت به عملکرد دستگاههای اجرایی یا مبارزه با مواد مخدر یا حفاظت از محیط زیست و …. در قالب سمن هایی از افراد علاقمند و پر جنب و جوش چه کارها می توان انجام داد!

من فکر می کنم در شهر ملاثانی و بقیه شهرهای شهرستان باوی اگر به توان بالای مردم توجه کنیم می توانیم کارهای بزرگی برای ایجاد رفاه و آسایش انجام دهیم. اما عیب اساسی ما این است که همه چیز را از دولت انتظار داریم! تصور می کنیم دولت به تنهایی قادر است همه مشکلات را حل کند. بدیهی و بلکه معقول است که در بسیاری از موارد باید به دستگاههای اجرایی کمک کرد که کم کاری بلکه خرابکاری نکنند و به آنها یاری رساند که در جهت رشد و توسعه منطقه گام بردارند. مسلم است که عقول مسئولان تام و تمام نیست و در مذهب حقه ما النصیحه لائمه المسلمین و امر به معروف و نهی از منکر از این باب وارد شده است.

نتیجه :ما در ملاثانی و شهرستان باوی علیرغم داشتن سرمایه های مادی و انسانی و فرهنگی نسبتا خوبی قادر نبودیم سرمایه اجتماعی متناسبی ایجاد کنیم. پیشنهاد من تشکیل سمن ها به عنوان یک راه حل و نه تنها راه حل ممکن برای ایجاد اعتماد و انسجام و مشارکت در آحاد مردم است.

ارادتمند – لفته منصوری