مؤلفه های تأثیر گذار در تصمیم جدید عربستان -امیر موسوی

اعلام تمایل عربستان برای برقراری ارتباط با ایران که در قالب دعوت وزیر خارجه این کشور از همتای ایرانی در رسانه ها بازتاب گسترده یافته است، از جهات مختلف قابل تأمل است.در ارزیابی دلایل اراده عربستان سعودی برای برقراری ارتباط با ایران می توان به چند مؤلفه داخلی و خارجی اشاره کرد. مؤلفه های داخلی […]

اعلام تمایل عربستان برای برقراری ارتباط با ایران که در قالب دعوت وزیر خارجه این کشور از همتای ایرانی در رسانه ها بازتاب گسترده یافته است، از جهات مختلف قابل تأمل است.در ارزیابی دلایل اراده عربستان سعودی برای برقراری ارتباط با ایران می توان به چند مؤلفه داخلی و خارجی اشاره کرد. مؤلفه های داخلی تأثیر گذار بر این تصمیم مهم ریاض عبارتند از؛

9302x25x0x43632

1-انتخاب آقای مقرن بن عبدالعزیز به عنوان جانشین ولیعهد عربستان و جایگاه جدیدی که او پیدا کرده است یک مؤلفه مهم داخلی است. او یک شخصیت فرهنگی و معقول است که نسبت به جمهوری اسلامی ایران تمایلات مثبتی دارد. به نظر می رسد او در جایگاه جدید حکومت عربستان تصمیم گیری ها و تأثیر گذاری هایش را شروع کرده است.

2-کنار گذاشتن بندر بن سلطان از ریاست سازمان اطلاعات عربستان و رفتن او از عرصه تصمیم سازی های این کشور. بن سلطان معروف به دشمنی سرسخت با ایران و مانعی بر سر راه توسعه روابط دو کشور بود.

3-دستورالعمل هایی که اخیراً وزارت کشور عربستان آقای محمد بن نایف با تأیید رهبریت عربستان علیه تکفیری ها و تروریست ها و مفتی های تندرو – که خونریزی را ثواب و باعث ورود به بهشت می دانند- صادر کرد نیز مؤلفه دیگری است که به نزدیکی ریاض به تهران کمک کرد.

4-اعزام عبدالرحمن بن غرمان الشهری به تهران به عنوان سفیر جدید عربستان. او از جمله سیاستمداران معتقد به توسعه روابط دو کشور است و در همین مدت حضور در تهران تلاش های مناسب و دیدارهای مهمی با مقام های کشورمان انجام داده است و به نظر می رسد گزارش های مثبت او از ایران به مقصد عربستان در تصمیم گیری ریاض مؤثر بوده است.علاوه بر اینها مؤلفه های خارجی هم بر اراده عربستان برای نزدیکی به ایران مؤثر بوده است؛

1-اعلام آمادگی آقای روحانی قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری برای برقراری و توسعه روابط با کشورهای منطقه و بخصوص عربستان. بیان این تمایل به صورت علنی و شفاف در چندین برنامه در تصمیم گیری های عربستانی ها تأثیر گذار بوده است. همچنین آقای ظریف و تیم دیپلماسی دولت یازدهم تمایل برای توسعه روابط بین دو کشور را در مناسبت های مختلف اعلام کرده اند.

2-تفاهم جمهوری اسلامی ایران با کشورهای موسوم به 1+5 که در شرف نهایی شدن به نظر می رسد هم بر اراده مقام های عربستان تأثیر گذار است. هر تفاهمی با هر میزان از رضایت طرفین برای کشورهای منطقه و بویژه عربستان واجد اهمیت است. لذا علایمی که نشان دهنده تفاهم نهایی ایران با کشورهای غربی است شاید یکی از عوامل جدی تصمیم گیری جدید در ریاض باشد.

3-پیروزی های ارتش سوریه در مناطق مختلف و موضوع انتخابات در این کشور و احتمال قوی باقی ماندن بشار اسد در قدرت هم مؤلفه مهم دیگر است. باقی ماندن اسد در قدرت اثرات منفی روی کشورهای حاشیه خلیج فارس و بخصوص عربستان خواهد داشت. بنابر این، این کشورها تلاش می کنند تا شاید از طریق روابط حسنه با ایران تأثیرات منفی تحولات سوریه را خنثی یا تعدیل کنند.

4 -پیروزی ائتلاف دولت قانون در انتخابات پارلمانی عراق که بیش از60 درصد کرسی ها را به دست آورده اند و به احتمال قوی حزب آقای نوری مالکی دوباره تشکیل دولت خواهد داد. این یک شکست و چه بسا یک مصیبت برای کشورهای مخالف محور مقاومت در منطقه باشد. بنابر این می خواهند تعاملات خود با ایران را زودتر شروع کنند تا اثرات مخرب شکست در عراق را تعدیل نمایند.

5-مؤلفه دیگر به بن بست رسیدن سیاست های عربستان سعودی در مهمترین پرونده های منطقه است. این کشور در لبنان، سوریه، عراق و بحرین نتوانست تحولات را به سمتی که خود تمایل داشت هدایت کند. در لبنان رئیس جمهوری مورد حمایت عربستان آقای سمیر جعجع به بن بست رسید. لذا نزدیکی ریاض به تهران بی ارتباط با این تحولات نیست.

6-مؤلفه بعدی تلاش های منطقه ای برای نزدیک کردن تهران و ریاض به هم است.سلطان قابوس پادشاه عمان، امیر کویت و اخیراً نخست وزیر پاکستان تلاش های خوبی انجام دادند در جهت هموار کردن مسیر روابط دو کشور.

7- نکته آخر هم سفر رئیس جمهوری امریکا به عربستان است. ظاهراً اوباما به مقام های سعودی تفهیم کرده بود که امریکا و غرب به سمت تفاهم با ایران پیش می روند و بهتر است این کشور هم مسائل خود با تهران را حل و فصل کند. این پیام آن زمان به صورت کم رنگ درک شده اما با توجه به تأیید و استقبال جان کری وزیر خارجه امریکا از برقراری روابط بین تهران و ریاض به نظر می رسد تمایلات ابرقدرت ها هم بی تأثیر در تصمیم ریاض نبوده است. چرا که امریکا قصد دارد از خاورمیانه و غرب آسیا خارج شود و امور منطقه را به قدرت های منطقه ای واگذار نماید.

با توجه به مؤلفه های یاد شده، عربستان سعودی نمی تواند سیاست تقابل با جمهوری اسلامی ایران را ادامه دهد. این کشور در چند میدان با جمهوری اسلامی ایران جنگید. هر جا ایران حضور مثبتی داشت دیدیم که عوامل عربستان سریع وارد عمل شدند. بخصوص سیاست های این کشور در4-3 سال اخیر علیه ایران خیلی تقابلی بود. حال اما لحن جدید سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان نسبت به ایران که در طول 35 سال گذشته بی سابقه است، نشان می دهد تغییرات ریشه ای در ریاض در شرف وقوع است. هر تفاهمی بین تهران و ریاض باعث آرامش و امنیت برای ملت ها و کشورهای منطقه و پیشرفت اقتصادی و تجاری خواهد شد و کمک خواهد کرد به پایان درگیری های مذهبی و فرقه ای در منطقه.

روزنامه ایران