پاي گنداب روي گلوي شيبان / اخلاص سواری

«محبوبه» به رسم هر سال چند روزي قبل از ماه رمضان خانه‌تكاني مي‌كند و فانوس‌هايي را كه نسل اندر نسل است، در اين ماه به ديوار خانه آويزان مي‌كنند، گردگيري مي‌كند. محبوبه، مادرش «أم‌حبيب»، مادر مادرش«أم حمود» و حتي نسل‌هاي قبل‌تر از آنها نيز اين فانوس‌ها را شب‌هاي رمضان به ديوار آويخته‌اند و شب‌هاي رمضانيشان را با آن آذين بسته‌اند. رمضان پيش رو علاوه بر همه زيبايي‌هاش، براي محبوبه نگراني‌هاي نيز در پي دارد. أم‌حبيب كه اينك در دهه هشتم زندگي است، به شدت به اسپري تنفسي‌اش وابسته شده، در حالي كه اسم آن را هم نمي‌تواند تلفظ كند. گنداب هم كه مزيد بر علت شده است و شامه أم حبيب و ديگران را مي‌آزارد. مهمان‌ها كه خانه محبوبه مي‌آيند، بوي گنداب اذيتشان مي‌كند و ماه‌هاست اقوام به بهانه‌هاي مختلف از رفتن به خانه محبوبه طفره مي‌روند. اشك روي گونه‌هاي محبوبه براي سرفه‌هاي مادرش است و براي فانوسي كه شايد زينب بخش ضيافتي افطاري نشود در اين ماه عزيز

ماهي ما و مشتري

احمد كه از ساكنان غربي منطقه شيبان است، مي‌گويد: گنداب مانند خوره به جانمان افتاده است. نه كسي خانه‌هاي ما را مي‎خرد و نه ما توان ماندن داريم. بوي نامطبوع خودمان را كلافه‌ كرده است و رطوبت ناشي از آن، ديوارهاي خانه‌مان را جويده. در آخر خواهيم مرد يا از بوي بد يا زير آوار و شايد هم از فقر.اين جوان شيباني مي افزايد: زمين‌هاي كشاورزي‌مان را گنداب بلعيده و زميني كه روزگاري بهترين زمين منطقه بود امروز محل تجمع فاضلاب‌هاي شهري شيبان شده است. گاهي از همان گنداب ماهي مي‌گيريم كه در آخر يا ما مسموم مي شويم يا مشتري‌هايمان.احمد با اشاره به شوراي چهارم شهر توضيح داد: تعدادي از اين‌ماهي ها در آن زمان براي بررسي احتمال مسموميت و نفوذ مواد معدني سنگين به مركز تحقيقات شيلات جنوب كشور فرستاد ولي هيچ‌گاه جوابي دريافت نكرد. از آنجا كه اين ماهي‌ها در يك فضاي غيربهداشتي پرورش يافته‌اند، حتي اگر مسموم نباشند، يقينا ناسالمند. عليرغم همه اين‌ها، ماهي‌هاي گنداب شيبان به چند شهر ديگر نيز فرستاده مي‌شوند.

خطر در كمين

« شکرالله سلمان‌پور» فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني و گرمسيري و استاد دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز معتقد است وجود گنداب یا فاضلاب در محل زندگی مردم خطرات و طبعات زيانباري در حوزه سلامت دارد، گنداب محيط مناسب براي رشد و نمو انگل‌ها و میکروب‌هاي مختلف را فراهم مي‌كند و اين امر علاوه بر شيوع بیماری‌های مختلف، باعث تجمع انواع حیوانات‌، حشرات، خزندگان وجوندگان موذی می‌شود.اين پزشك متخصص مي‌گويد: بطور کلی وجود این گنداب خطر بسیار بزرگی براي سلامت مردم شهر شیبان بوده و در نزديكترين زمان ممكن بايد براي خشكاندن آن اقدامات جدي انجام داد، اما اگر به هر دليل خشكاندن آن در زمان حال ميسر نباشد، آهك‌پاشي آن توسط شهرداري ضروري است. عفونت‌زدایی با شیر آهک مي‌تواند مانع رشد میکروب‌ها وانگل‌ها شود.سلمان پور به مردم شیبان هشدار می دهد به هيچ دليلي به محدوده گنداب نزديك نشوند. حضور كودكان و حتي افراد بزرگسال در كنار گنداب خطر ابتلاي آنها را به بيماري‌هاي مختلف افزايش مي‌دهد.

گنداب همسن شيبان

گنداب از بدو تاسیس شهر شیبان بوجود آمده است. به دليل نبود شبکه فاضلاب، همه آب‌های زائد، فاضلاب‌ها و پساب‌های خانگی، آب‌هاي سطحي، باران‌هاي موسمي به زمین‌های پست اطراف شهر مي‌ريزند و برکه‌ای بوجود مي‌آورند. از آنجا كه اين بركه خروجی مشخصي نداشت به مرور زمان تبدیل به گندابی بزرگ شد.رئيس شورای شهر شیبان خشكاندن گنداب را از اصلي‌ترين مطالبه مردم شيبان به ويژه ساكنان غربي شهر مي‌داند و مي‌گويد: كانال‌هايي براي هدايت آب‌هاي سطحي شهر به نقاطي غير از محدوده گنداب طراحي شده است و به مرور عمليات آن در حال انجام است.فريد سجيراتي همچنين افزود: این گنداب بيماري‌ها و آلودگي‌هاي زيادي طي ساليان مختلف به بار آورده و هزينه‌هاي زيادي را به مردم و مديريت شهري تحميل كرده است.طبق توافقات انجام شده ميان شهرداري و پيمانكار قرار شد با هزينه تقريبي 4 ميليارد ريال اين گنداب خشكانده شود.فرماندار شهرستان باوي مي‌گويد كه بودجه شهرستان كفاف چهار هزار متر لوله گذاري را نمي‌دهد. رئيس اداره آبفاي شهرستان باوي بودجه لازم براي اينكار را 80 ميليارد تومان اعلام مي‌كند.

كار هيچكس نيست

رییس شبکه بهداشت شیبان مي‌گويد: بی‌شک وجود پسماندهای خانگي خطرات زیست محیطی و بهداشتی زیادی به بار مي آورد. از آنجا كه بخشي از ورودي اين گنداب را آب‌هاي سطحي و گاه بارش‌هاي موسمي تشكيل مي‌دهد، در فصل تابستان بخش‌هاي از محوطه 70 هكتاري آن خشك مي‌شود وعليرغم آهک‌پاشی مكرر، باد گرد و خاك‌هاي گندابي و بوی آزاردهنده‌اي را به داخل شهر می‌آورد و كه مي تواند باعث ایجاد بیماری‌های عفونی، روده ای و حتي بيماري‌هاي تنفسي شود.رضایی در ادامه مي‌گويد: حل مشكل گنداب از وظایف شورای شهر و شهردار شیبان است و در اين زمينه كاري از شبكه بهداشت بر نمي‌آيد. البته اطلاع رساني در اين زمينه به شورا و شهردار و حتي نهادهاي سياسي انجام شده است. از نظر ما راه حل اصلی و اساسی براي حل مشكلات ناشي از گنداب، طراحي و اجراي سیستم درسطح شهر شیبان است.شهردار شيبان حل اين مشكل را وظيفه خود نمي‌داند و عنوان مي‌كند: براساس قانون، حل مشکل گنداب وظيفه شهرداري نيست و اين مهم به دوش اداره آب وفاضلاب است، اما شهرداري شيبان با توجه به جمعيت نزديك به 40 هزار نفري شهر و خطراتي كه به دليل وجود گنداب ممكن است گريبانگير مردم شود، تلاش‌هايي براي حل اين مشكل انجام داده است. احداث شبکه انتقال فاضلاب درون‌شهري و احداث تصفيه‌خانه از برنامه‌هاي مورد نظر شهرداري است كه پس ازتامين اعتبار لازم عمليات اجرايي آنها آغاز خواهد شد.هنوز آب‌هاي شيبان به گنداب مي‌ريزند تا خوني باشند به رگ‌هاي اين ديو پليد و هنوز گاهي باران مي‌بارد تا پيكر وسيع گنداب نخشكد و هنوز باد مي‌وزد تا با بوي گنداب شامه مردم را بيازارد. أم حبيب هم مثل همه هنوزها، هنوز سرفه مي‌كند و محبوبه هنوز نگران مادري است كه ممكن است ديو گنداب، فرصت خوردن افطاري زير نور فانوس را از او بگيرد.

نويسنده : أخلاص سواري