سیاست آمریکایی تحریم و ضرورت تقابل جهانی با آن

گسترش بهره گیری از ابزارتحریم درسیاست خارجی کشورهابه ویژه آمریکا در حالی به عنوان یک سیاست محدودکننده افزایش می یابد که به نظر می رسد ، چنین سیاستی می تواند تاثیرات راهبردی، امنیتی و اقتصادی گسترده ای بر جهان بگذارد.تاکنون’دونالد ترامپ’ رییس جمهوری آمریکا حداقل نام ۱۱ کشور ایران،ترکیه، روسیه، چین، کره شمالی، پاکستان، سوریه، ونزوئلا، کوبا، لیبی و کلمبیا را به لیست کشورهای تحریم شده از سوی آمریکا افزوده است، این اقدام اگر چه در نگاه نخست کمی تکراری به نظر برسد اما در نگاه عمیق تر، نشان از رویکردها و الگوهای رفتاری دارد که می تواند به شدت بر حوزه های راهبردی، امنیتی و اقتصادی جهان تاثیر بگذارد.

اهمیت این موضوع آنقدر افزایش یافته که، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در جمع سفیران و فعالان اقتصادی با بیان اینکه ‘آمریکایی ها معتاد تحریم هستند’، یادآورشد: تاریخ روابط خارجی آمریکا نشان می‌دهد آنها بیشترین تحریم‌ها را علیه کشورهای مختلف اعمال کرده اند.بهره گیری از ادبیات و ابزار تحریم برای محدودسازی کشورها، موضوعی است که ازسال های دور تبدیل به ابزار سیاست خارجی آمریکا شده است. چنین رویکردی درسیاست خارجی این کشور ناشی از ادراکی است که نسبت به افزایش موقعیت کشورهای دیگر دارد چراکه تحریم را ابزاری جهت محدودسازی دیگران از دستیابی به حوزه هایی فراتر از خواسته های خود می داند.در این قالب، دولت ترامپ نیز به مانند دولت های پیش از خود، تحریم ها را به عنوان ابزاری برای محدودسازی کشورها از دستیابی به اهداف بلندمدت و استراتژیک در سیاست خارجی خود برگزیده است.

چنین روندی تا جایی از سوی دولت ترامپ جدی گرفته شده و در گستره جهانی بسط یافته است که گاهی علیه متحدان و قدرت های بزرگ دیگر نیز انجام می شود. اگر به فهرست بلندبالای تحریم های آمریکا علیه دیگر کشورها نگاه مختصری بیاندازیم متوجه خواهیم شد که آمریکایی ها به بهانه های مختلف، تحریم هایی را علیه روسیه و حتی ترکیه به عنوان متحد خود در ناتو تدارک دیده اند.دولتمردان آمریکایی با هدف تغییر رفتار روسیه در تحولات بین‌المللی از سال ۲۰۱۱میلادی تاکنون ۵۴ بسته تحریمی علیه این کشور به ‌اجرا در آورده‌اند.وزارت امورخارجه آمریکا نیز روز چهارشنبه بسته جدید تحریم ها علیه روسیه را اعلام کرد که به بهانه دخالت روس ها در پرونده مسمومیت ‘سرگئی اسکریپال’ جاسوس پیشین روس و دخترش در انگلیس اعمال شده است.همچنین در پی بروز تنش میان آنکارا و واشنگتن بر سر محکومیت حبس کشیش آمریکایی در ازمیر، دو کشور دست به اقدام متقابل در تحریم وزرای کشور و دادگستری همدیگر زدند که در نهایت به جنگ تجاری میان دو طرف انجامید، دولت ترامپ در آخرین اقدام تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم وارداتی از ترکیه را دو برابر کرد تا فضای مناسبات دو کشور بیش از گذشته متشنج شود.

اکنون به میزانی بهره گیری این ابزار در سیاست خارجی کشورها گسترش پیدا کرده است که حتی عربستان سعودی نیز ۱۵مرداد و در پی درخواست کانادا برای آزادی فعالان مدنی بازداشت ‌شده در عربستان، ریاض سفیر خود را از اوتاوا فراخواند و دست به تحریم و توقف تبادلات مالی و تجاری با کانادا زد.اگرچه در دوره های مختلفی برخی کشورهای اروپایی و شرق آسیا دست به تحریم دیگر کشورها زده اند اما اساسا، ادبیات و ابزار تحریم توسط آمریکا، در دوره ها و با اهداف مختلف انجام گرفته شده است.تحریم افراد شاخص در بسیاری از کشورهای جهان، تحریم های تجاری، تحریم بانک مرکزی کشورها و بسیاری دیگر از روش های اعمال تحریم توسط آمریکا در طی دهه گذشته از طرف دولت این کشور علیه مردم جهان مورد استفاده قرار گرفته است.

تحریم های مالی آمریکا یکی از مهمترین ابزارهای تحریمی است که بیشتر توسط قوانین و دستورات اجرایی این کشور انجام می گیرد. مسئولیت اجرای این تحریم ها به عهده ‘دفتر کنترل دارای های خارجی'(اوفک) است و با مشورت وزارت امورخارجه انجام می شود.این تحریم ها با ایجاد مانع بر سر جریان انتقال سرمایه و سایر اشکال انتقال ارزش (وجه) اعمال می گردد و به نظر می رسد که هدف آمریکا، محدودسازی کشورهایی است که با منافع واشنگتن همخوانی نداشته است.همچنین به نظر می رسد که بسیاری از تحریم های اعمال شده توسط آمریکا علیه کشورهای جهان با هدف تضعیف اقتصاد این کشورها و در نتیجه افزایش فقر و کاهش سطح رفاه عمومی انجام می گیرد.

اما در فضای کنونی جهان با توجه به رویکردهای ترامپی و گسترش فضای تقابلی ناشی از جنگ تجاری، نیاز به اجماع راهبردی میان کشورهای جهان برای مقابله با سیاست تحریم وجود دارد.براین اساس، افزون برافزایش بهره گیری و به کارگیری از قوانین مسدودساز در قبال تحریم های آمریکایی، نظام های اقتصادی باید با عبور از ترتیبات اقتصادی کنونی؛ راهکاری برای تغییر مدیریت سیستم های انتقال منابع مالی و نظام پرداخت جایگزین طراحی شود.امروز جهان باید به این موضوع بار دیگر بیاندیشد که چرا بهره گیری از ابزار تحریم با هدف ایجاد تغییرات سیاسی تنها از سوی یک کشور و آنهم آمریکا انجام می گیرد؟