مُگرنات شهر فراموش شده شوش

شوش یکی از سرزمین های شگفتی باستان است. از دوره عیلامی و شهر و معبد دورانتاش و آپادانا گرفته تا شهر ُمگرنات اسلامی. بسیاری نمی دانند به غیر از بناهای معرفی شده در شوش، بنا و شهرهای دیگری با قدمت هزارساله در شوش وجود دارد.میراث فرهنگی در شوش هرگز و هیچ جایی این مکان و بناهای فاخر اسلامی را معرفی نمی کند. علت این رویه را می توان در رویکرد سلیقه ای، یا شاید نوعی شلختگی در مدیریت جست. مگرن یا ُمگرنات نام شهری باستانی در بخش شاوور شهرستان شوش است که بنا به مستندات میراث فرهنگی به قرن دوم و سوم هجری قمری برمی گردد. این بنا که به ثبت ملی نیز رسیده هنوز تعیین عرصه و حریم نشده است.

اهالی این منطقه باورهای مختلفی درباره این مکان و بنا دارند. زنان قدیمی می گویند آن بنا قبرستان ِ موهومی است و اگر بخواهند کسی را نفرین بکنند می گویند «کون نمت بل ُمگرنات» یعنی «در مگرنات بخوابی و بمیری». اما مردان می گویند اینجا در عین موهوم بودن، مکان مقدسی بود که اجدادمان وقتی می خواستند به سفر بروند و اگر وسیله قیمتی داشتند و می خواستند آن را در جایی امن نگهداری کنند در همین بنای مگرنات می گذاشتند و کسی به آن دست نمی زد.شهر اسلامی مگرنات که نام آن از واژه قرن یا به زبان محلی ِ آن منطقه ُگرن به معنی «شاخ» گرفته شده همواره مورد تعرض و تخریب حفاران غیرمجاز قرار می گیرد. تاکنون ده ها گودال عمیق در این شهر باستانی به صورت غیرمجاز حفاری شده است. تنها بنای به جا مانده از این شهر نیز به شدت در معرض خطر و تعرض سودجویان است بطوری که در چهار گوشه این بنا حفاری هایی به عمق ١٠ تا ١٢ متری صورت گرفته است. 

به نظر می رسد تنها نیروی انسانی ِ در دسترس و قابل اعتماد برای حفاظت از این قبیل مناطق، جوامع محلی و نمایندگان این جوامع هستند که می توانند با مدیریتی صحیح و به موقع، در حفظ این جاذبه های تاریخی و گردشگری تلاش و میراث فرهنگی را یاری دهند. گردشگری باید جنبه های فرهنگی، ارزشی و عناصر سنتی جوامع محلی را مد نظر داشت باشد تا به اقتصاد پایدار که مورد تاکید بسیاری از کارشناسان و مدیران است، برسد.افسوس که مدیریت میراث فرهنگی در برخی شهرستان ها ازجمله شوش اندک اهتمامی برای جذب مشارکت جوامع محلی نداشته است. کافی است مروری بر تولیداتِ فرهنگی ِ اداره میراث فرهنگی شوش و پایگاه جهانی این شهر بندازید تا متوجه غیبتِ جوامع محلی در این تولیدات باشید. البته مدیرکل جدیدِ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان بارها تاکید به مشارکت جوامع محلی و توجه به میراث معنوی را داشته که امیدواریم این سخنان توسط مدیران شهرستانی اش وارد عرصه عمل و اجرا شوند.

قاسم منصور آل کثیر