حرم علی ابن موسی الرضا (ع) ؛ سرای کرامت و مهربانی

بارگاه نورانی عالم آل محمد(ع) مامن امن دوستداران خاندان اهل بیت(ع) است که به تمنای وصال معبود خویش، مهمان خوان گسترده کرم و مهرش می شوند و لبریز از رحمت و مهربانی بی پایانش بر درگاهش، سجده شکر می گذارند.امام رضا(ع)، هشتمین پیشوای شیعیان در ادامه مسیر هدایت گری های امامان بزرگوار پیش از خود، […]

بارگاه نورانی عالم آل محمد(ع) مامن امن دوستداران خاندان اهل بیت(ع) است که به تمنای وصال معبود خویش، مهمان خوان گسترده کرم و مهرش می شوند و لبریز از رحمت و مهربانی بی پایانش بر درگاهش، سجده شکر می گذارند.امام رضا(ع)، هشتمین پیشوای شیعیان در ادامه مسیر هدایت گری های امامان بزرگوار پیش از خود، رهنمون و هدایت جهان اسلام را بر عهده گرفت و حتی اجبار وی برای ورود به دستگاه خلافت نیز نتوانست، ایشان را از رسالت خویش دور سازد و به پشتوانه علم الهی به معرفی اسلام حقیقی پرداخت و حکومت جور و فساد را رسوا ساخت.

مامون که خود را ناتوان از رویارویی با امام(ع) می دید، نقشه قتل ایشان را طراحی کرد و با مسموم کردن وی در آخرین روز صفر ۲۰۳ هجری ایشان را به شهادت رساند. پیکر مطهر این امام همام(ع) در شهر مشهد به خاک سپرده شد.رسول خدا (ص) در ارتباط با جایگاه و شخصیت امام رضا(ع) فرمودند: «پاره تن من در زمین خراسان دفن شود، هیچ محزون و گنه کاری او را زیارت نکند مگر آن که خداوند حزن او را بر طرف کند.»به مناسبت سالروز شهادت امام رضا(ع) با حجت الاسلام «عباس رضوانی نسب» نماینده مجمع طلاب حوزه علمیه قم و پژوهشگر امور دینی به گفت وگو نشستیم.

**استفاده از محبوبیت امام رضا(ع)، هدف مامون از سپردن ولایتعهدی

شخصیت امام رضا(ع) از آنچنان محبوبیتی نزد پیروان اهل بیت(ع) برخوردار بود که مامون با هدف استفاده از این جایگاه و به منظور کسب مقبولیت در میان مردم، امام(ع) را وادار کرد تا به مشهد هجرت کند تا وی از این حضور به عنوان توشه ای برای تحکیم قدرتش بهره برد. بررسی اهداف مامون از فراخواندن هشتمین پیشوای شیعیان(ع) و همچنین واکاوی واکنش ها و اقدام های امام(ع) در تاریخ شیعه اهمیت بسیاری دارد.

مامون به دنبال آن بود تا نهضت آگاهی بخشی های امام رضا(ع) و مبارزه های سیاسی وی را با ترفندهای گوناگون متوقف سازد و شرایطی آرام را برای حکمرانی خویش به وجود آورد. برای مردمی که خلافت اموی و عباسی را غاصبانه می دانستند، حضور امام(ع) در دستگاه حکومت عباسی به منزله مهر تاییدی بر آن به شمار می رفت مامون تصمیم داشت به مردم ثابت کند که «ای مردم ببینید امام رضا(ع) هم آمد، منصبی را پذیرفت، بنابراین حکومت من مشروع است» و این همان توجیه گری مامون برای مشروعیت بخشی به خلافتش بود. مامون همچنین می خواست تا ایشان را از نزدیک تحت نظارت و کنترل خود داشته باشد تا از اتفاق ها و قیام ها پیشگیری کند. هشتمین امام شیعیان(ع) از لحظه حرکت از مدینه با اندوه، نارضایتی و حزن خود را از این هجرت نشان داد و بدین ترتیب فضای مدینه را علیه حکومت دگرگون ساخت.

**تداوم امامت شیعه، هدف اصلی امام رضا(ع)

امام رضا(ع) ولایتعهدی را به شکل مشروط پذیرفت و مهم ترین شرط ایشان دخالت نکردن در شیوه حکومت مامون بود. از طرفی امامت شیعه به عنوان اولویت نخست امام(ع)، مساله ای محسوب می شد که ایشان به واسطه این جریان به گوش همگان رساند و از هر فرصتی برای ارتباط با مردم بهره می گرفت. از جمله عبور از بازار نیشابور و بیان حدیث «سلسله الذهب» برای مردمی که تشنه شنیدن کلام آن حضرت بودند و همچنین در طول سفرها به هر کجا که می رفت به روشنگری می پرداخت و بدین ترتیب آغازگر یک حرکت بزرگ شد.

**برجسته ترین سجایای اخلاقی امام مهربانی ها

زیارت جامعه کبیره (دعای خاص شیعیان) و جمله های والای معنوی در این زیارت، همگی درباره شخصیت امام رضا(ع) است. مهر و رافت امام رضا(ع) تا آنجا بود که عالم ربانی شیخ حسنعلی اصفهانی(نخودکی) نقل می کند: «در سقاخانه حرم در حین مکاشفه و سیر و شهود معنوی، حضرت را دیدم و اطرافش جمعیتی بودند که برخی به صورت حیوانات مختلف ظاهر می شدند و به همین صورت انسان و حیوان از پیش روی حضرت(ع) عبور می کردند و ایشان دست مبارک و پرنوازش خود را با مهربانی بر سر تمام آنها اعم از حیوان و انسان می کشیدند. پس از مشاهده آن مهر و محبت عام تصمیم گرفتم برای همیشه در مشهد مقدس ساکن شوم و چشم امید به توجه آن حضرت (ع) بدوزم و سرانجام در همان محل مکاشفه به خاک سپرده شوم.»قرار گرفتن این پناهگاه امن شیعیان و مسلمانان جهان در ایران، مایه افتخار و بالندگی است و هر فردی برای پابوس آن امام همام(ع) به این مکان می آید از سفره کرم و مهر ایشان بی بهره نمی ماند و این از برجسته ترین سجایای اخلاقی امام رضا(ع) به شمار می رود.

**زندگی امام رضا(ع)، بهترین الگوی روزگار

امام رضا(ع) در تمام زمینه های تربیتی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، حکومت داری و چگونگی رویارویی با حکومت ظلم و جور، نمونه و الگو بود و چگونگی و نحوه زندگی وی درسی بزرگ برای پیروانش است. مکان دفن امام رضا(ع) به خود ایشان تعلق داشت و با پرداخت هزینه، آن را خریداری کرد و به «اباصلت هروی» یکی از یارانش گفت که «مرا در اینجا دفن کن.» تمام این رفتارها، باید سرلوحه و الگوی زندگی افراد قرار گیرد.

**راهکارهای امام رضا(ع) برای هدایت و حفظ شریعت

آنچه که در شیوه مبارزه ای امام رضا(ع) به چشم می خورد، همان سیره جدش پیامبر اکرم(ص) و امام حسین(ع) محسوب می شود. سیره اهل بیت(ع) جدای از هم نیست و پیوستگی دارد، فقط در زمان های مختلف متفاوت است. امام حسن(ع) با صلح، امام حسین(ع) با جهاد و امام رضا(ع) نیز با ولیعهدی به هدایت و روشنگری مردم پرداختند در راه حفظ دین و اسلام تلاش کردند؛ به یقین امام زمان (عج) نیز در همین مسیر پرچم تمدن اسلامی را برافراشته خواهند کرد. امام رضا (ع) در حدیثی فرمودند: «امام، همچون همدم مهربان و پدر دلسوز و برادر دوقلو و مادر دلسوز نسبت به بچه‌ کوچک و پناه بندگان خدا در گرفتاری سخت است.»

**حرکت های انقلابی در خاورمیانه مدیون مبارزه های امام رضا(ع)

شکل گرفتن حرکت های انقلابی کلان در کشوری مانند ایران و دیگر منطقه های خاورمیانه و پیدایش مبارزه های حق طلبانه، مدیون تاثیرپذیری از مبارزه ها و تدابیر زیبای امام رضا(ع) است. ایشان با حضور موثر خود در ایران آغازگر این جنبش های بزرگ شد که انقلاب اسلامی ایران نیز به این واسطه و با محوریت الگوپذیری از امام رضا(ع) شکل گرفت. این حضور پر قدرت در این منطقه، محوریت تمام قیام های شیعه در جهان اسلام محسوب می شود.

**فرصت های ارزشمند وجود حرم امام رضا(ع) در ایران

مشهد مقدس پایتخت معنوی ایران به شمار می رود و مردم از سراسر ایران و جهان به زیارت بارگاه پاک رضوی می آیند و هدف از آن، گسترش عام ولایت است و این مساله به زمان خاصی محدود نیست و با نبوت پیامبر اکرم (ص) شروع شد. وجود حرم پاک رضوی در ایران، ظرفیت و فرصتی است که با فراهم آوردن فضاهای تبلیغاتی در ابعاد معنوی و سیاسی و با حمایت های آستان قدس می توان از آن در مسیر گسترش اسلام حقیقی استفاده کرد.

**انگیزه به شهادت رساندن امام رضا (ع)

آنچه درباره نحوه شهادت هشتمین پیشوای شیعیان(ع) مطرح است به دشمنی ها و کینه ورزی های مامون بازمی گردد. مخالفت های امام رضا(ع) با شیوه حکومتی مامون باعث شد تا او نتواند حرکت هایی را که در ذهن داشت، دنبال کند و به نتیجه مطلوب برسد. بنابراین وی با شکست در هدف هایش، چاره ای جز حذف امام نداشت و به این منظور تصمیم گرفت تا ایشان را به شهادت برساند.