10 پرونده میراث فرهنگی ناملموس در خوزستان به ثبت ملی رسید

10 پرونده میراث فرهنگی ناملموس از خوزستان چهارشنبه به ثبت ملی رسید. کارشناس ثبت آثار ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود:این آثار ناملموس در نشست دفاعیه ای که چهارشنبه به این منظور در تهران برگزار شد تصویب شد. منصوره رضوی، دانش سنتی رنگرزی، مهارت نمدمال، نمایش آیینی گراز بازی، آیین گرگیعان، بهون بافی (مهارت بافت سیاه چادر)، خورجین بافی(مهارت بافت خورجین)، کلوچه پزی دزفول و شوشتر، رسم سرباره، بازی نمایشی چوبازی(چوب بازی بختیاری)، گاگریو (مویه و شروه خوانی زنان بختیاری) پرونده های میراث ناملموس خوزستان هستند که به ثبت ملی رسیدند. وی، هدف از این اقدام را آگاهی بخشی به مردم و آشنایی آنان با آداب و رسوم، فنون، دانش سنتی، خوراک و پوشاک گذشتگان عنوان کرد و اظهارکرد: با ثبت ملی این آثار می توان توجه بیشتری را به آداب و رسوم گذشتگان و نیز بحث گردشگری جلب کرد و پس از آن برای احیا و نگه داری آنها برنامه ریزی کرد.

*دانش سنتی رنگرزی

رنگرزی سنتی به رنگرزی اطلاق می شود که بدون دخالت عوامل صنعتی و مواد شیمیایی صورت می گیرد. در این نوع رنگرزی از مواد رنگزای طبیعی برای رنگ کردن استفاده می شود. این هنر به واسطه شرایط جغرافیایی و شهرنشینی عشایر و کوچ نشینان رو به فراموشی است.

*مهارت نمدمالی

نمد زیرانداز ضخیم و گرمی است که با پشم یا کرک مالیده می شود. نمدمالی به وسیله نمدمال و با وضع خاصی انجام می شود. برای تهیّه نمد از پشم مناسب استفاده می شود. طرح و نقشه نمد ساده است و به سفارش خریدار یا به سلیقه نمدمال به گونه ای سنتی و تکراری تعیین می شود. رنگ ها در نقش نمد معمولا متناسب و متنوع است و انتخاب آن به سلیقه نمدمال بستگی دارد. این هنر سنتی از دیرباز در شهرهای بهبهان، دزفول و شوشتر رواج داشت که اداره کل میراث فرهنگی با احداث کارگاهی در شوشتر به احیای این هنر سنتی در خوزستان پرداخته است.

*نمایش آیینی گراز بازی

این نمایش که از آیین های سنتی بختیاری است متاسفانه در پهنای جغرافیای این ایل بزرگ ایرانی منسوخ شد و اکنون فقط اهالی روستای شاه نشین از توابع هفتکل این نمایش را در نوروز و برخی از عروسی ها اجرا می کنند. در هنگام درو بیشترین آفت مزارع، هجوم گسترده ی گراز وحشی به گندم زارها بود از این روی بختیاری ها با اجرای نمایش آیینی گراز بازی و غلبه مرد دهقان بر گراز وحشی،نوید برداشتی خوب را به هم تباران خود می دادند.

* آیین گرگیعان

نام یک آیین سنتی رایج بین عرب های خوزستان است که در شب پانزدهم ماه رمضان، کودکان عرب خوزستان پس از افطار، لباس محلی پوشیده، پسران دشداشه پوشیده و دختران چادر عربی بر سر می کنند و با شور و شعف به کوچه پس کوچه های شهرها و روستاهای عرب نشین می روند و با آویختن کیسه هایی از پیش تهیه شده بر گردن، برای جمع آوری عیدی و شیرینی ماه رمضان درب خانه ها را می زنند.

*بهون بافی «بهون»

سیاه چادر عشایر بختیاری است که به همت زنان بافته می شود. گرچه امروز چادرهای برنتی، جای بهون بافی را گرفته و موجب کمرنگ شدن این هنر شده اند.

*خورجین بافی

خورجین بافی یا به گفته بختیاری ها «هورژین بافی»، رشته ای از هنرهای سنتی است که در تمام مناطق بختیاری نشین خوزستان چون لالی، هفتگل، اندیمشک، اندیکا، شوشتر، ایذه، دزفول، مسجد سلیمان و همچنین در بخش هایی از استان چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و لرستان رواج دارد. خورجین، یکی از صنایع دستی بختیاری است که تنها جنبه خود مصرفی داشته و به دست زنان ایلیاتی روی دارهای افقی بافته می شود. خورجین یا «هورژین» حکم صندوقچه ای را دارد که در آن با اتصال بندینک های آن به یکدیگر و زدن قفل به آخرین بندینک، کامل بسته می شود.

* کلوچه(کلیچه) پزی

دزفول و شوشتر کلوچه نوعی شیرینی محلی در شهرهای دزفول و شوشتر است که از دیرباز به عنوان سوغاتی معروف این شهرها معروف بوده است.

*رسم سرباره

سرباره در بین بختیاری ها رسم بوده و هست که وقتی کسی از دنیا می رود، خویشان و بستگان برای کمک به تامین هزینه ی مراسم عزاداری که معمولا سنگین هم هست، خانواده ی متوفی را با دادن سرباره یاری می کنند. وقتی کسی از دنیا می رود در روز برگزاری آیین سوم یا هفتمین روز وی، بستگان و خویشاوندان مبالغی پول و یا چند راس گوسفند همراه برده و به خانوادهٔ متوفی اهدا می کنند. این روش پسندیده از دیرباز وجود داشته و امروزه هم دیده می شود.

*بازی نمایشی چوبازی

بازی رزمی که در بین بختیاری ها قدمتی دیرینه دارد. از جمله رقص های لری است که بیشتر در بین لرهای بختیاری و بعضی روستاییان و عشایر لرستان متداول و مرسوم است و بیشتر در آیین عروسی و همراه با رقص و پایکوبی اجرا می شود. تعداد بازیکنان چوب بازی دو نفر است و ابزار بازی شامل دو چوب یکی به طول تقریبی یک و نیم متر و چوب دیگر کمی کوتاهتر از آنست. بازیکنان سعی می کنند هنگام بازی با آهنگ ساز و دهل نیز برقصند.

* گاگریو

گاگریوها شعرهای هستند که در دسته اشعار بختیاری جای می گیرند. این اشعار بیشتر در آیین عزاداری بختیاری ها و بیشتر توسط زنان خوانده می شود. محور همه اشعار گاگریو، غم و عزا است. در آغاز خواندن گاگریو، رسم بر این است که یکی از زنان سرشناس و ‘بی بی’های ایل شروع به خواندنِ بیتی از گاگریوه می کند و همه زنان نیز با وی همنوا می شوند.

متاسفانه در میان ده پرونده ثبت شده فقط یک مورد (گرگیعان) ثبت ملی شده است و با وجود ثبت سیاه چادر بختیاری اما مضیف عربی اصلا در دستور کار میراث قرار ندارد