استاندار خوزستان و “تعمیم ناروا”

در منطق، اصطلاحی به نام “تعمیم ناروا” وجود دارد که در واقع نوعی از استقرای ناقص است. در این روشِ استدلال، گوینده با استفاده از مثال عام، بدون در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی حکمی کلی صادر می‌کند و سپس این حکم را به یک مورد استثنایی و دارای شرایط خاص تعمیم می دهد.چند روز پیش در یک برنامه تلویزیونی، استاندار خوزستان خطاب به یکی از نمایندگان مجلس می گوید: مصرف سرانه آب در شادگان ۴۰۰ لیتر بوده در حالی که میانگین مصرف کشوری ۱۸۰ لیتر است.برای درک غلط بودن استدلال جناب استاندار می توان دلایل منطقی و عینی زیادی آورد که به دلیل ضیق مجال به دو مورد بسنده می کنیم.

اول: در بحث قیاس اقترانی و استفاده استاندار از داده های آماری بازه مورد مطالعه قاعدتاً شامل طیفی میان حداقل و حداکثر است. اگر متوسط مصرف روزانه آب در کشور را ۱۸۰ لیتر در نظر بگیریم باید کم مصرف ترین و پرمصرف ترین نقاط را بیابیم و با لحاظ شرایط اقلیمی به توجیه یا تخطئه الگوی مصرف بپردازیم.برای مثال در استان اردبیل که متوسط سالانه دمای هوا ۷ درجه و بارش در چهار فصل سال وجود دارد، طبیعی است که مصرف سرانه پایین می آید انسان کمتر عرق می کند کمتر تشنه می شود کمتر به حمام می رود گرد و خاکی بر تن و زندگی اش نمی نشیند و باغچه خانه را کمتر آب می دهد. بنابراین ممکن است سرانه مصرف در آنجا به نصف میانگین معمول کاهش یابد.

از این طرف شهرستانی مانند شادگان با مردمی که از دیرباز به زندگی در کرانه هور و شط عادت کرده اند، دمای هوا در تابستان به بالای ۵۰ درجه می رسد و دفعات بارندگی و ابرناکی هوا به خصوص در سالیان اخیر به تعداد انگشتان دست در کل سال نمی رسد، گرد و خاک هر روز بر تن و زندگی مردم پاشیده می شود و ریزگردها به اتاق خواب هم سرایت می کنند؛ طبیعی است که انسان نیاز به استحمام مکرر، نوشیدن مقادیر زیادی آب و شستشوی چندباره فرش و رخت و تخت دارد.بنابراین شهرستانی همچون شادگان به قاعده بایستی در نقطه پیک مصرف که می تواند همان ۴۰۰ لیتر باشد و نه در نقطه میانه قرار بگیرد.

دوم: ضایعات آب در شبکه توزیع و قبل از رسیدن به دست مصرف کننده قابل توجه است مثلاً در خط تأمین آب شرب غیزانیه از تأسیسات شیبان بر ساحل کارون که ۴۰ کیلومتر طول دارد فقط در حد فاصل شیبان تا روستای ثدین در محدوده ای به طول ۴ کیلومتر، ۹ مورد شکستگی وجود دارد که چند ماه است به حدی آب از آنها نشت کرده که در اطراف هر کدام از این شکستگی ها نیزاری درست شده است و فوران طولانی مدت آب در خیابان اصلی روستا به مرحله تهدید منازل و شکایت شورا و دهیاری و پیگیری بخشدار ویس رسیده است.مسئله تأسف بارتر اینکه علیرغم پیگیری و تماس های مکرر و دستور مستقیم دادستان محترم شهرستان باوی به مسئول آب روستایی اهواز، فقط دو فقره از این شکستگی ها که درون روستا بود ترمیم شده و ما بقی همچنان در حال هدر دادن این ثروت استراتژیک و حیاتی هستند.تازه این فقط شرح حال یک دهم لوله فلزی و فرسوده آب غیزانیه است.

حالا تصور کنید هزاران لیتر آبی که در این خط هدر می رود طبق استدلال جناب استاندار به سرانه مصرف بخش غیزانیه اضافه شود. خودتان میزان خطا را محاسبه کنید و سپس رجوع کنید به همان ۴۰۰ لیتر روزانه ای که استاندار عنوان می کند و آن را دلیل نرسیدن آب به تعدادی از روستاهای شادگان می داند.از جناب استاندار انتظار می رود به جای استدلال های سطحی جهت پیروز شدن در گفتگوهای تلویزیونی، درک عمیق تری از وضعیت بحرانی آب و هوای استان داشته باشند، بر ادارات متولی امور آب نظارت بیشتری بکنند و اطلاعات بیشتری از اوضاع آبی استان و شبکه توزیع آن به دست آورند.

حمزه سلمان پور

شهریور ۹۷