فضیلت و اعمال ماه رجب

ماه رجب از ارزش و شرافت بسیار بالایی برخوردار است و این شرافت و ارزش بدان دلیل است که این ماه یکی از ماه های حرام و یکی از زمان های ویژه‌ دعا است .به ماه رجب ،رحب الأصب، یعنی ماه ریزش رحمت خداوند بر مردم نیز می گویند.

در این ماه پر فضیلت روزه و شب زنده‌ داری بسیار مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است به خصوص در نخستین شب آن که یکی از شب های چهارگانه ‌ای است که درباره احیا و شب زنده‌ داری آن سفارشات فراوانی بیان شده است . از شرافت‌ های دیگر این ماه روز بیست و هفتم این ماه است که روز بعثت رسول اعظم ( صلی الله علیه و آله ) است ، روزی که رحمت رحیمیه خداوند در آن به طور کامل و تمام تجلی پیدا کرده است . پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله ) در مورد شرافت ماه رجب می ‌فرمایند : رجب شهر الله الاصم است و بدان سبب آن را اصم نامیدند که هیچ ماهی به پایه عظمت آن نمی‌ رسد . مردم زمان جاهلیت به رجب حرمت می ‌نهادند و آنگاه که اسلام درخشیدن گرفت بر حرمت آن افزود . بدانید که رجب ماه خدا ، شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است .
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «ماه رجب برای امت من «ماه استغفار» است .
در این زمینه امام کاظم ( علیه السلام ) نیز می‌ فرمایند : رجب نام نهری در بهشت است که از شیر سفید تر و از عسل شیرین ‌تر است . بنابراین هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او خواهد نوشاند .همچنین در روایت دیگری نیز می ‌فرمایند : رجب ماه عظیمی است که خداوند اعمال نیک را در آن چند برابر می‌ فرماید و گناهان را در آن محو می ‌کند.امام صادق ( علیه السلام ) نیز در مورد کرامت و فضیلت این ماه می ‌فرماید : آن گاه که قیامت بر پا شود منادی الهی فریاد می ‌زند أین الرجبیون ؟ کجایند آنان که ماه رجب را گرامی داشتند و از آن بهره ‌ها بردند از آن انبوه جمعیت ، گروهی برخیزند که نور جمالشان محشر را روشن کند بر سر آنان تاج‌ های شاهی که مرصع به در و یاقوت است قرار دارد و در طرف راست هر نفر از آنان هزار فرشته و در سمت چپ نیز هزار فرشته به او کرامت و تعظیم الهی را تبریک گویند ؛ از جانب الهی ندا آید :

بندگانم و کنیزانم به عزت و جلالم سوگند ، شما را جایگاه و مقام گرامی و عطایای فراوان دهم و شما را در جایی جای دهم که از زیر آن نهرها جاری است و شما در آن جاوید خواهید بود زیرا شما داوطلبانه برای من در ماهی که من بزرگش داشتم روزه گرفتید پس خطاب به فرشتگان فرماید : فرشتگان من بندگان و کنیزان من را به بهشت داخل کنید در اینجا امام فرمودند این پاداش برای کسانی است که یک روز از اول یا وسط یا آخر ماه رجب را روزه بدارند.پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز در بیان عظمت و اهمیت ماه رجب می‌ فرمایند : خداوند متعال در آسمان هفتم فرشته‌ ای به نام داعی قرار داده است هر گاه ماه رجب فرا رسد آن فرشته دعوت کننده هر شب تا به صبح گوید : خوشا به حال کسانی که به ذکر الهی مشغولند خوشا به حال کسانی که با میل و رغبت تمام رو به سوی درگاه خدا آرند و خداوند می ‌فرماید : من همنشین کسی هستم که با من همنشین باشد و مطیع کسی هستم که فرمان مرا ببرد و آمرزنده ‌ام کس را که از من طلب آمرزش کند این ماه رجب ماه من ، بنده هم بنده من و رحمت هم از آن من است . هر کس مرا در این ماه بخواند پاسخ مثبت دهم و هر کس از من چیزی بخواهد به او عطا کنم و هر کس از من هدایت جوید هدایتش کنم و من این ماه را وسیله ارتباط بین خود و بندگانم قرار داده‌ام پس هر کس به آن چنگ زند به من می ‌رسد .

گر چه تمام ماه رجب نزد خداوند و اولیاء گرامیش عزیز و ارجمند است لیکن برخی از اوقات آن ،فضیلت ویژه‌ ای دارد . به عنوان مثال نخستین شب ماه رجب همان گونه که اشاره شد یکی از چهار شبی است که به شب زنده‌ داری و احیاء آن تا صبح تأکید فراوانی شده است . خواندن دعا های ویژه به هنگام دیدن ماه نیز چیزی است که درباره آن سفارش‌ های فراوانی شده است .در کتاب اقبال نماز های ویژه ‌ای برای این شب ذکر شده است که به یک نمونه از آنان اشاره می‌ کنیم : در این کتاب از پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله ) نقل شده که فرمودند : هر کس در نخستین شب رجب پس از نماز عشا دو رکعت نماز به جای آورد که در نخستین رکعت یک بار حمد یک بار الم نشرح و سه بار قل هو الله احد بخواند و در رکعت دوم حمد ، الم نشرح ، قل هو الله ، ناس و فلق را بخواند و بعد از نماز سی بار لا اله الا الله بگوید و سی بار بر من درود فرستد خداوند همه گناهان او را می‌ بخشاید و او را چونان روز ولادت پاکیزه می ‌گرداند .

علاوه بر این اولین شب جمعه ماه رجب از فضیلت بیشتری برخودردار است و امتیازی چون لیله الرغائب دارد پیامبر اسلام در این باره می ‌فرمایند : از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید فرشتگان آن را لیله الرغائب می ‌نامند . چرا که وقتی یک سوم از شب گذشت هیچ فرشته ‌ای نیست مگر اینکه در کنار کعبه شریف آید آنگاه خداوند نظر مرحمت به آنان کند و فرماید : فرشتگانم هر چه خواهید از من بخواهید فرشتگان گویند : بار الها حاجت و خواسته ما آن است که روزه داران ماه رجب را بیامرزی خداوند خداوند متعال فرماید : آمرزیدم .

اول رجب

از مهم ‌ترین اعمال این روز یکی روزه داشتن آن است و دیگر به جای آوردن نماز سلمان و سوم خواندن دعا های ویژه ‌ای که در کتاب معروف اقبال آمده است .درباره روزه این روز روایات معتبر متعددی آمده است : از جمله آنکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود :
بدانید رجب ماه بزرگ خداست که هیچ ماه دیگری در ارزش و منزلت با آن برابری نمی کند مردمان جاهلیت این ماه را بس بزرگ می‌ داشتند اسلام هم که آمد جز به بزرگداشت آن نیفزود رجب ماه خدا ، شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است . هر که یک روز از رجب را از روی ایمان و اخلاص روزه بدارد رضا و رضوان خدا را برای خود می ‌خرد خشم کردن بر او را بر خود خاموش می‌ کند با هر روزه ‌ای دری از در های دوزخ را بر خود می‌ بندد و اگر خواسته ‌های دنیوی از خدا بخواهد به او می‌ بخشد و اگر نخواهد از خواسته ‌ها و خیرات عقبایی بسی بیشتر از آنچه دعا کنندگان می‌ خواهند برای او ذخیره می ‌سازد .

فضیلت روزه در ماه رجب

در مورد ثواب روزه ماه رجب در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال شیخ صدوق از پیامبر اسلام ( صلی الله علیه و آله ) چنین نقل شده است : بدانید کسی که یک روز از ماه رجب را از روی ایمان و به خاطر پاداش روزه بگیرد مستوجب رضایت خداوند می‌گردد . و اگر کسی به اندازه تمام زمین طلا انفاق کند برتر از روزه یک روز آن نخواهد بود .همچنین اگر کسی دو روز از ماه رجب را روزه بدارد هیچ کس از اهل زمین و آسمان نمی ‌تواند کرامتی را که نزد خداوند دارد توصیف کند و پاداشی مانند ده تن از راستگویان را دارد که در طول عمر خود دروغی نگفته باشند . و در روز قیامت همانند کسانی را که آنان شفاعت نموده ‌اند شفاعت می‌ کنند و با آنان و در گروهشان محشور می ‌شوند و تا وارد بهشت گردد و از دوستان آنان باشد . و پس پیامبر ثواب سه چهار پنج تا سی روز از روزه ماه رجب را تک تک با توضیح کامل بیان فرموده ‌اند .

امام موسی کاظم ( علیه السلام ) نیز در روایتی زیبا در مورد فضیلت روزه ماه رجب می‌ فرمایند : رجب ماه عظیمی است که خداوند اعمال نیک را در آن چند برابر می‌ فرماید و گناهان را در آن محو می‌ ند پس هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد به اندازه مسیر یکسال از جهنم دور می‌ شود و هر کس سه روز از آن ماه را روز بدارد بهشت بر او واجب می ‌شود .امام صادق ( علیه السلام ) نیز فرموده‌ اند :
براستی که نوح در روز اول رجب سوار کشتی شد و به همراهان خود گفت که این روز را روزه بگیرند و فرمود کسی که این روز را روزه بگیرد جهنم به اندازه مسافت یکسال از او دور خواهد شد و کسی که هفت روز از این ماه را روزه بگیرد در های هشتگانه بهشت برای او باز می‌ شود و کسی که پانزده روز از این ماه را روزه بگیرد حاجتش داده خواهد شد و کسی که بیشتر روزه بگیرد خدای عز و جل ثواب بیشتری به او عنایت خواهد کرد .

نیمه رجب

این روز نیز از روز های ویژه و ارجمند و گرامی است . در این باره در کتاب شریف اقبال آمده است : حضرت آدم از خداوند پرسید خدایا محبوب‌ ترین روز ها و گرامی ترین زمان ها نزد تو کدام است . خداوند وحی فرمود : محبوب‌ ترین روز ها نزد من نیمه رجب است . ای آدم در این روز بکوش تا با قربانی کردن ، میهمانی دادن ، روزه داشتن ، نیایش کردن ، بخشش خواستن‌ ، لا اله الا الله گفتن به من تقرب و نزدیکی جویی .
ای آدم من چنین تقدیر کردم که فرزندی از فرزندان تو را به پیامبری برانگیزم و روز نیمه رجب را به او و به امت ویژه سازم که در آن روز چیزی از من نخواهند جز اینکه بدانان ببخشم و عفو و گذشت نخواهند جز اینکه از گناهانشان درگذرم ای آدم آنکه نیمه رجب را روزه دارد ذکر گوید ، خضوع و خشوع کند و از صدقه دهد ، نفس خویش را پاس دارد پاداشی جز بهشت نخواهد داشت ای آدم به فرزندانت گوشزد کن که در ماه رجب نفس خویش را پاس دارند و از کج راهی بپرهیزند که گناه در این ماه بس بزرگ است .اما از اعمال نیمه رجب خواندن دعای استفتاح ، زیارت امام حسین ( علیه السلام ) به جای آوردن چهار رکعت نمازی که حضرت امیر در این روز به جای می‌ آورد و پس از آن خواندن دعای یا مذل کل جبار و سپس خواستن نیاز های خویش از خدا ، به جای آوردن نیمه دوم نماز سلمان و روز را با توسل به صاحبان روز به پایان بردن .

دیگر اعمال ماه رجب
از دیگر اعمال مهم و ارجمند این ماه خواندن اذکار دعا هایی است که از سوی معصومین ( علیهم السلام ) روایت شده است . از جمله آنکه :
۱ – در طول ماه هزار بار خواندن این دعا : استغفرالله ذوالجلال و الاکرام من جمیع الذنوب و الاثام . شیخ صدوق در این باره روایت کرده است که هر کس این دعا را در رجب هزار بار بخواند خداوند به او می ‌گوید : اگر تو را نیامرزم خدای تو نیستم ، خدای تو نیستم .
۲ – خواندن سوره توحید ده هزار یا هزار بار که هر کس در رجب این سوره را هزار بار بخواند در قیامت پاداشی برابر عمل هزار پیامبر و هزار فرشته خواهد داشت و هیچ کس از او به خدا نزدیک تر نخواهد بود جز آنکه پیش از این سوره را خوانده باشد .
۳ – گفتن هزار بار لا اله الا الله و روایت شده هر کس در رجب هزار بار لا اله الا الله بگوید خداوند صد هزار حسنه برای او می ‌نویسد و صد کاخ بهشتی به او می‌ دهد .
۴ – صد بار خواندن این دعا : استغفرالله الذی لا اله الا هو وحده لا شریک له و اتوب الیه که روایت شده هر کس این دعا را صد بار بگوید و پس از آن صدقه انفاق نماید خداوند کارش را با بخشش و آمرزش پایان دهد و اگر همان را چهارصد بار بگوید خداوند پاداش صد شهید را به او می‌ دهد .
۵ – به پیروی از امام سجاد ( علیه السلام ) در همه ماه در سجده‌ های خود این دعا را بخواند : عظم الذنب من عبدک فلیحسن العفو من عندک .
۶ – از جمله اعمال دیگر ماه رجب که دارای فضیلت بی شماری است خواندن دعای یا من ارجوه لکل خیر بعد از هر نماز واجب است این دعا در مفاتیح الجنان ذکر شده و برای فرد فضیلت‌ های بی شماری را به همراه دارد .
۷ – خواندن دعای اللهم انی اسالک صبر الشاکرین لک در هر روز . در کتاب اقبال در مورد این دعا آمده است که معلی از حضرت امام صادق ( علیه السلام ) خواست تا دعایی به او بیاموزد که تمام معارف شیعه را در برداشته باشد امام خواندن این دعا را به او توصیه کرده است .
۸ – هر روز این دعا را خواندن : یا من یملک حوائج السائلین .
۹ – خواندن دعای اللهم انی اسألک بمعانی جمیع ما یدعوک به ولاه امرک که از دست خط حضرت ولی عصر نقل شده است و دعایی است با مضامین بسیار بلند و نیکو که در هایی از علم و معرفت را به روی آنکه اهل آن باشد می‌ گشاید .
۱۰ – خواندن دعای ارجمند و پر مضمون اللهم یا ذالمنن السابغه …
۱۱ – زیارت حضرت امام حسین (علیه السلام) در آغاز و در میان ماه .
۱۲ – به جای آوردن نماز های ویژه ماه .