رمز گشایی از مفهوم یک واژه! / عادل سواری

1-در خصوص هدف دیدار اخیر استاندار خوزستان و هیئت همراه با دبیر شورایعالی امنیت ملی گمانه زنی های فراوانی انجام شد . اما در این دیدار با هرهدف و نیتی که ترتیب داده شده باشد آقای شمخانی سخنان مهمی ایراد نمودند که واکاوی برخی از آنها ضروری به نظرمی رسد. خاصه که ایشان در مقام دبیر شورایعالی امنیت ملی سخن گفتند. ایشان در سخنان خود ضمن برشمردن ویژگی ها و فرصت های موجود استان ، از تهدیدهایی نام برد که امکان تبدبل شدن به “چالش” را دارند. از آن جا که واژه چالش از کلمات کلیدی بکار برده شده در این دیدار بود ، در این نوشتار سعی می شود در خصوص معنا و مفهوم این واژه توضیحاتی ارائه گردد.زیرا احیانا تفسیر نادرست از یک واژه ممکن است موجب بحثهای بیهوده و بی ریشه شود . لذا در علوم انسانی ، واژه شناسی رکن اولیه ورود به مباحث تلقی میگردد.

2-در فرهنگ لغت معین “چالش” به معنای “زد و خورد” و “جنگ و جدال”تعریف شده است. فعل “چالش کردن” به معنای ” زد و خورد کردن” و ” جنگ و جدال کردن” ذکر شده است.(1).اما در فرهنگ لغت دهخدا علاوه بر معانی ذکر شده در فرهنگ لغت معین ، “تلاش” ، کشتی (با ضم کاف) و مصارعت” را ذیل معانی چالش ذکر می کند.(2).در فرهنگ معاصر انگلیسی- فارسی ، واژهchallenge را برای چالش در نظر گرفته و آن را به معنای ” مبارزه طلبیدن” و challenger را به معنای ” حریف” ترجمه نموده است.(3).در قاموس های فارسی- عربی نیز چالش به معنای ” التحدی” ترجمه شده است.(4)

3-یک واژه علمی صرف نظر از ریشه یابی زبان شناسانه و نیز تعاریف متعدد فرهنگ نامه ای ، در هر شاخه علمی کاربرد خاص خود را دارد که در هنگام استفاده از آن واژه یا ترجمه آن، ضروری است دقت لازم در این خصوص انجام شود.واژه ” چالش” از جمله کلماتی است که به تازگی در ادبیات و مباحث اجتماعی جامعه ایرانی کاربرد فراوانی پیدا کرده است. علیرغم ثبت و حفظ این واژه در فرهنگ لغتها ، اما استعمال آن تا اواسط دهه هفتاد شمسی چندان رایج نبود.(5).یک جستجوی ساده در اینترنت مشخص می کند که استفاده از این اصطلاح از سال 1375 شمسی به بعد در مقالات و کتابهای صاحب نظران علوم مختلف باب شده است.

4-برای ” چالش” در حوزه علوم اجتماعی تعاریف مختلفی ارائه شده است . اما رایج ترین تعریف به شرح ذیل می باشد:
“شرایط و وضعیت جدیدی که مسیر آینده جامعه را مورد هجوم قرار داده ، حفظ تعادل آن را دچار مشکل و مستلزم تلاش سخت و سرنوشت ساز می کند.”
بر اساس این تعریف چالشها ناظر به واقعیتهای عینی و معطوف به آینده هستند و تأثیر آن کل جامعه را به مبارزه می طلبد که برای غلبه بر آن و پشت سر گذاشتن تبعات مخرب آن باید تلاش سختی انجام داد.

5-استعمال واژه “چالش” از سوی دبیر محترم شورایعالی امنیت ملی که خود از صاحب نظران این حوزه می باشد و بکارگیری ترکیب دوگانه ” چالش قومی ” توسط ایشان قطعا با علم و آگاهی از معنا و مفهوم آن بوده است. متأسفانه مشروح سخنان ایشان در دسترس نمی باشد و پایگاه اینترنتی استانداری خوزستان بصورت کاملا کوتاه و گزینشی خلاصه ای از آن را منعکس نموده است . اما در همین خبر کوتاه نیز ایشان از ” تنگدستی ، تبعیض و تحقیر” به عنوان عوامل اساسی ایجاد چالش قومی ، در استان خوزستان نام می برند.(6)

علاوه بر آقای شمخانی ، بسیاری از دلسوزان نسبت به رفع این مشکلات و ایجاد برون رفت از وضعیت فعلی هشدار داده بودند. نصیحت های خیر خواهانه ای که متأسفانه تا کنون کارساز نبود.به اعتقاد صاحب نظران ادامه این روند و پافشاری بر “تبعیض و تحقیر” می تواند استان را وارد یک “چالش قومی” بکند که غلبه بر آن هزینه های زیادی متوجه استان و نظام خواهد کرد.آسیب شناسی فضای اجتماعی قبل از ناآرامی های سال 84، نشان از تراکم مطالبات اجتماعی بخشی از ” اجتماع به حاشیه رانده شده ” می دهد. از این رو می توان ناآرامی ها را “اعتراض حاشیه به متن ” تفسیر کرد.

6-از دید صاحب نظران، مجموعه مدیریتی استان خوزستان بر سر دو راهی سرنوشت ساز قرار گرفته است :
الف – ادامه روند فعلی که بدون شک یک “چالش قومی” جدی را به استان تحمیل میکند .
ب – اصلاح روند فعلی، مهندسی عادلانه قدرت و ثروت و ایجاد تعادل اجتماعی که در نهایت آرامش را به استان باز می گرداند.
بنابراین گام بعدی استاندار می تواند بسیار مهم و تعیین کننده باشد .

منابع :

1- محمد معين، فرهنگ فارسي
2- محمد دهخدا، لغت‌نامه
3-دیکشنری حیم
4-قاموس فرسی – عربی الواعد
5- چنگيز پهلوان، فرهنگ‌شناسي. پيام امروز، تهران، 1378
6-پایگاه اطلاع رسانی استانداری خوزستان