گام دوم خرمشهر در مبارزه با پلاستیک!

عباس مدحجی :چند ماه پیش بود که فرماندار خرمشهر از ممنوعیت استفاده از ظروف پلاستیکی در ادارات شهرستان خبر داد. کورورش مودت که خود در اولین اقدام، فرمانداری را از هرگونه ظرف پلاستیکی خالی کرد در ادامه باکمک شورای سلامت شهرستان طرحی را مصوب کرد که در آن استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی نه […]

عباس مدحجی :چند ماه پیش بود که فرماندار خرمشهر از ممنوعیت استفاده از ظروف پلاستیکی در ادارات شهرستان خبر داد. کورورش مودت که خود در اولین اقدام، فرمانداری را از هرگونه ظرف پلاستیکی خالی کرد در ادامه باکمک شورای سلامت شهرستان طرحی را مصوب کرد که در آن استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی نه تنها در ادارات که در اصناف هم ممنوع شود.پس از تصویب رسمی این این طرح بود که کم کم خرمشهری ها و دستگاهای دولتیشان متوجه جدی بودن این طرح شدند. خرمشهری ها چند روز پیش رسما گام دوم حذف ظروف پلاستیکی را با تشکیل “کارگروه تخصصی کاهش پسماند پلاستیک” برداشتند تا رسما در لیست شهرهایی باشند که عزمشان را برای جایگزینی ظروف گیاهی جزم کرده باشند. این کارگروه که با حضور نمایندگانی از دستگاهای کشور ‌، صمت ، بهداشت ، و سازمانهای مردم نهاد و محیط زیست و فعالین و مشاورین رسانه کار خود را آغاز کرده، مهمترین هدفش حذف تدریجی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی از چرخه ی خرید و فروش و استفاده در سطح شهرستان است.

احمد زابلی معاون سیاسی_اجتماعی فرماندار خرمشهر و دبیر این کارگروه از برنامه ریزی برای جایگزینی ظروف گیاهی بجای پلاستیکی با اولیت عرضه در غذا و نوشیدنی های گرم گفت و از هدف گذاری کاهش ۲۵ تا ۵۰ درصدی در فاز اول خبر داد.بنظر میرسد باتوجه به راه اندازی مواکب اربعین حسینی (ع) در مرز شلمچه و حجم بالای استفاده از ظروف پلاستیکی برای خدمات دهی به زوار این کارگروه با چالشی جدی برای جلب موافقت مواکب در حذف این ظروف مواجه است. هرسال حدود هشتصد هزار زائر در قالب سفر اربعین از مرز شلمچه در جنوب غرب خرمشهر تردد میکنند که در تمام طول مسیر مرزی از خدمات مواکب بهره مند میشوند.پیش بینی میشود امسال با حذف هزینه ی روادید این تعداد افزایش یابند.

مدیر ساماندهی مواکب خرمشهر ضمن اینکه از جلسات مکرر هماهنگی و توجیهی با بانیان مواکب خبر میداد از خریدهای تجهیزاتی و مصرفی مواکب در پیش از تصویب این طرح گفت. تابنده در این باره گفت : خیلی از صاحبان مواکب ظروف پلاستیکی موردنیاز خود را پیش از ارائه این طرح تهیه کرده اند و اکنون امکان خرید ظروف گیاهی را ندارند. بااین حال تلاش میکنیم مواکب را برای جایگزینی حداقل پنجاه درصد ظروفشان برای سال جاری ترغیب و توجیه کنیم تا سال آینده آن را به صد در صد برسانیم.

رئیس اداره صمت نیز در این کارگروه از گلایه ی توزیع کنندگان ظروف یکبار مصرف از کمبود تولید کننده ی ظروف گیاهی خبر داد. بداقی کمبود تولید کننده این ظروف در استان و سختی های تهیه از استانهای دیگر را معضلی جدی در تبدیل خرمشهر به شهر بدون پلاستیک دانست. رؤسای مرکز بهداشت و محیط زیست نیز با اعلام افزایش تعداد بازدیدهای مشترک خود از اصنافِ استفاده کننده یا ارائه دهنده ظروف پلاستیکی نظیر آش فروشی ها ، رستوران ها، چای خانه ها و… از تذکرات و تعیین مهلت برای این واحدهای صنفی در جایگزینی ظروف مذکور خبر دادند.

گرچه شهرداری و آموزش و پرورش غایبان جدی این کارگروه بودند اما مقرر شد همزمان با پیگیری رسمی و عملیاتی این طرح ، سازمان های مردم نهاد فعال در بهداشت و محیط زیست و اصحاب رسانه روی فرهنگ سازی لزوم پیاده سازی این طرح تمرکز کرده و فضای جامعه را برای بسیج همگانی در حذف ظروف پلاستیکی مهیا کنند.

حال که خرمشهر با این گام مهم و البته سخت در تلاش برای ثبت نام خود بعنوان اولین شهر ثابت حذف کننده ی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی است چالشهایی هم سر راهش قرار گرفته اند. خانه صنایع کشور در واکنشی رسمی این طرح را به ضرر تولید کنندگان ظروف پلاستیکی یکبار مصرف عنوان کرده و واز احتمال ورشکستگی یا متضرر شدن واحدهای تولیدی گفته است. چالش دیگر تفاوت قیمت چند برابری ظروف پلاستیکی و گیاهی است. دردسترس بودن ظروف پلاستیکی هم ثبت این رکورد بنام خرمشهر را سخت تر کرده است.

استفاده از ظروف پلاستیکی برای عرضه خوراکی های گرم مدتهاست ازسوی کارشناسان بهداشتی بعلت سرطانزا بودن آنها مردود شناخته شده است. از سوی دیگر تجزیه نشدن این ظروف در طبیعت و آسیب جدی به محیط زیست آنها را به خط قرمزهای محیط زیستی تبدیل کرده است. مدتهاست که پویشهای مردمی مختلفی در سرار کشور مثل تهران ، شیراز ، اصفهان ، خوی ، فرسفج ، ابر کوه ، آبادان و… برای کاهش پلاستیک کلید خورده اند اما بصورت مقطعی و محدود کار کرده اند. خرمشهر در صدد است با تکیه بر ظرفیت هایش این پویش را تبدیل به یک فرهنگ ثابت کند.

دکتر عبداللهی؛ مدیر کل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در شهریور ۹۷ در معرفی ظروف گیاهی گفته بود: ظروف یکبار مصرف گیاهی از نشاسته وذرت ساخته شده‌ا‌ند و  همانند ظروف بامبو دوستدار محیط زیست می باشند. در شرایط مناسب (دما، رطوبت و حضور میکروب ها)، محصولات به زیست تا ۶ ماه در طبیعت تجزیه می شوند. این محصولات تبدیل به هوموس‌های غیر سمی شده که می‌توان از آن‌ها به عنوان کود استفاده شود. ظروف یکبار مصرف گیاهی به زیست از نشاسته ذرت ساخته می‌شوند و در نهایت در دستگاه‌های مختلف فرمینگ تبدیل به ظروف گیاهی در اشکال مختلف می‌شوند.

خانم عبدالهی همچنین در معرفی ظروف پلی استایرن گفته بود یک پلیمر مصنوعی معطر از مونومر استایرن (یک ماده پتروشیمی) می‌باشد که برای ساخت فنجان، بشقاب، کاسه، ظروف غذای بیرون بر و غیره مورد استفاده قرار می­گیرد. این ماده به دلیل وزن سبکی که دارد که ۹۵% آن را هوا تشکیل داده شناخته شده می‌باشد. پلی‌استایرن۳۰ سال پیش به عنوان یک عایق ارزان و عالی برای نگه داشتن قهوه داغ مورد استفاده قرار میگرفت. لیکن از این ماده بعدها در ظروف یکبار مصرف نیز مورد استفاده قرار گرفت که بدترین نوع مصرف این ماده به حساب می آید. ظروف یکبار مصرف بر حسب نوع و کیفیت شان بر سلامت افراد تاثیر دارند. یکسری از ظروف شفاف هستند و برای مواد غذایی داغ مناسب نیستند زیرا از آنها ترکیباتی آزاد می شود که ترکیبات منومری نامیده می شود و وارد مواد غذایی، چای و آبجوش می شود و نهایتا سرطان زا هستند. یکسری از ظروف یکبار مصرف هم شفاف نیستند و اصطلاحا میگوییم از فوم ساخته شده‌اند و سفید رنگ می باشند و مقاومتشان نسبت به حرارت بیشتر است و تا ۷۰- ۸۰ درجه حرارت را تحمل میکنند اما اگر حرارت بیش از این شود سرطان زا می‌شوند. پس باید دقت شود نحوه ضررهایی که ظروف یکبار مصرف می‌زنند بسته به جنس این ظروف و بسته به درجه حرارت مواد غذایی و مایعات فرق خواهد کرد.عبداللهی برای کاهش مصرف این ظروف دو راه حل ارائه داده بود:

۱-در قوانین خود برای صاحبان مشاغل، صنایع و مردمی که داوطلبانه در تلاش برای کاهش استفاده از پلاستیک در سبد مصرف خودشان هستند، انگیزه ایجاد کنیم.

۲-حمایت دولت از سرمایه‌ گذاری در پلاستیک‌ های تجدید پذیر یا استفاده از ظروف گیاهی یکبار مصرف صورت گیرد که کمتر از دو هفته کاملا در محیط تجزیه می شوند و به هیچ عنوان باعث کاهش ضریب نفوذ بارندگی بر خاک و مسمومیت غذایی دام نمی‌شوند.

شورای عالی حفاظت از محیط زیست به عنوان مرجعی که وزرای بازرگانی و صنعت، معدن و تجارت در این شورا وجود دارند باید در سطح عالی به تصمیماتی برسند ولی بخشی از این موضوع مربوط به تصمیم گیری است و بخشی مربوط به فرهنگ سازی و آموزش همگانی است و مردم باید در این زمینه نقش داشته باشند. حمایت از تولید و استفاده از ظروف گیاهی، استفاده نکردن از مواد پلاستیکی یک‌ بار مصرف و اراده مردم برای استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای از جمله اقداماتی است که می‌توان برای کاهش مصرف پلاستیک انجام داد.به نظر می رسد جمع آوری و بازیافت زباله یک ضرورت است و همه دنیا این کار را انجام می دهند. یعنی ظروف یکبار مصرف بازیافت می‌شوند و به وسایل و محصولات دیگری تبدیل می شوند که استفاده بیشتری دارند ولی قطعاً برای مصارف خوراکی نباید از اینها استفاده شود یعنی نباید در چرخه غذایی بیاید ولی در چرخه تولید محصولات دیگر می‌توان از آنها استفاده کرد.

خرمشهر بعلت نام بین المللی ش و حضور اتباع خارجی شرکت کننده در مراسم اربعین(بعنوان تنها مرز کشور برای سفر اتباع خارجی به عراق) و همچنین قرار گرفتن در محدوده ی منطقه آزاد تجاری اروند که بلطبع آن را مجهز به قوانین بین المللی آزاد تری میکند پتانسیل بزرگی در تثبیت این فرهنگ عمومی دارد. مهمانان نوروزی ، کاروانهای راهیان نور ، اجازه ورود عراقی ها بدون اخذ روادید، مرکز صداوسیما(آبادان) ، برخورداری از حمل نقل ریلی ، هوایی ، آبی و خاکی نیز بر تواناییهای این شهر افزوده است. اگرچه انتظار تغییر صد در صدی در یک مقطع زمانی انتظار بجایی نیست اما باید صبر کرد و دید بخشها و اقشار مختلف خرمشهر تاچه حد توان و رغبت برای موفقیت در جابجایی این رکورد و تبدیل آن به یک الگو خواهند داشت.