نمایشنامه‌ های محفوظ، متاثر از شکست در جنگ شش روزه هستند

مترجم «میراث و مرگ و زندگی با اوست»:نمایشنامه‌های محفوظ، متاثر از شکست در جنگ شش روزه هستند.غلامرضا جعفری با اشاره به این که نجیب محفوظ را آقای رمان عربی می‌نامند بیان کرد که نمایشنامه‌های او متاثر از سال تلخ شکستند و با این همه محفوظ جویای معنای تازه‌ای است تا تلخی این جهان را تحمل کند؛ نجیب محفوظ را متاثر از تئاتر آبزورد و یا آوانگارد آن دوران اروپا می‌دانند که در نمایشنامه‌هایش از نویسندگانی چون اوژن یونسکو و ساموئل بکت، تاثیر گرفته است.

غلامرضا جعفری مترجم کتاب «میراث و مرگ و زندگی با اوست» در گفت‌وگویی درباره نویسنده اثر اظهار کرد: نجیب محفوظ چهره‌ای شناخته شده‌ بوده و تنها برنده جایزه ادبی نوبل از جوامع اسلامی است؛ البته نویسنده‌ای موثر در حوزه‌های مختلف اجتماعی هم هست. زندگی او چنین است که در سال ۱۹۱۱متولد و سال ۲۰۰۹ وفات یافت و در این میان در سال ۱۹۸۸ جایزه نوبل را به مصر برد. جالب اینکه نجیب سفر ادبی خود را از عالم ترجمه آغاز کرد و پس از آن جهانی رنگارنگ از رمان، قصه، داستان کوتاه و فیلمنامه و نمایشنامه آفرید. به هر روی نجیب محفوظ را آقای رمان عربی می نامند.

این مترجم درباره دلیل توجه بیشتر به کتاب‌های محفوظ و ویژگی‌ آثار این نویسنده که این روزها در ایران بیش از پیش مورد استقبال و توجه قرار گرفته است گفت: برخی از آثار نجیب به زبان فارسی ترجمه شده و کتابخوان ایرانی این کتاب‌ها را خوانده و دنبال کرده است؛ اما اینکه چرا آثار نجیب محفوظ در میان خوانندگان ایرانی مخاطب خود را یافته می‌تواند دلایلی مختلف داشته باشد.

وی در ادامه افزود: ولی آنچه به ذهن می‌رسد، جدای از پرداخت استادانه قصه‌ها و رمان‌های وی، محفوظ در کنار اینکه خواننده خود را با خود همراه می‌کند و مخاطب را به سفری مشترک در جهان قصه‌هایش می‌برد. اما مهمتر آن است که جهان قصه‌های این نویسنده با جهانی که ما می‌شناسیم بیگانه نیست، نجیب محفوظ راوی رنج‌ها، دردها و قصه‌های مردم عموما شهرنشین مصری است، مردمی که جهان مدرن همزمان برایشان نعمتی بوده و با رنج و فاقه بسیار هم همراه است. به گمانم مخاطب ایرانی این چنین است که خود را می‌بیند و رنج‌هایی که هر روزش را می‌سازند.

او با اشاره به این که در میان عموم آثار نجیب محفوظ، نمایشنامه‌های وی تعداد کمتری را شامل می‌شود بیان کرد: نجیب محفوظ در حدود هشت و یا حداکثر ده متن نمایشی نوشته و جالب اینکه شش عدد از این نمایشنامه‌ها محصول سال ۱۹۶۷ است، سالی که در حافظه تاریخی مردم منطقه و مصر سال تلخ شکست است، و یا همان جنگ شش روزه. آنچنان که عموم منتقدان می‌گویند این نمایشنامه‌ها متاثر از فضای تلخ و تاریک آن دوره است از جمله همین دو نمایشنامه‌ای که به ترجمه اینجانب و توسط نشر حکمت کلمه منتشر شده‌اند.

جعفری در توضیح نمایشنامه «مرگ و زندگی با اوست» گفت: داستان قهرمانی است که به خواسته محبوبه‌اش توجهی نمی‌کند؛ خواسته محبوبه چنین است که قهرمان به زندگی بچسبد و کاری به کار متجاوزان به زمین اجدادیش نداشته باشد، قهرمان اما نبرد را انتخاب می‌کند و در نهایت خود را تنها می‌یابد.وی همچنین درباره نمایشنامه دیگر نجیب محفوض که از نشر حکمت کلمه منتشر شده است اظهار کرد: در نمایشنامه دوم به نام «میراث»، قهرمان قصه از جنس دیگری است هر چند که در نهایت تلخ ماجرا تفاوتی ایجاد نمی‌کند؛ قهرمان «میراث» به خودش متکی است، پسر پدری است صالح و متبرک، پسری که بر خلاف چنان پدری، میخانه‌دار است و حالا به همراه معشوقه‌اش، آمده تا میراث پدر را مالک شود، هر چند که سارقی از او بهتر، آنان را دست و پا بسته و مال باخته در خانه قدیمی پدر رها می‌کند.

این مترجم در پاسخ به این سوال که آیا بیشتر آثار محفوظ موضوعات اجتماعی را شامل می‌شود بیان کرد: جهان نمایشنامه‌های نجیب، متاثر از سال تلخ شکستند و با این همه محفوظ جویای معنای تازه‌ای است تا تلخی این جهان را تحمل کند و خاصه  انسان را در برابر حس پوچی و بیچارگی یار باشد.وی افزود: در موضوع تئاتر نجیب محفوظ را متاثر از تئاتر آبزورد و یا آوانگارد آن دوران اروپا می‌دانند و به طور خاص او در نمایشنامه‌هایش از نویسندگانی چون اوژن یونسکو و ساموئل بکت، تاثیر گرفته است.

غلامرضا جعفری در پایان گفت: ترجمه نمایشنامه‌های نجیب محفوظ به زبان فارسی برای اولین بار است که اتفاق افتاده، نویسنده‌ای که باید خواند و با جهان او، جهان را بهتر شناخت. معتقدم فضا و اتمسفر این نمایشنامه‌ها  به دور از طعم این روزهای زندگی ما نیست و شاید بتواند ما را در تحمل این تلخی‌های مکرر یار باشد. امیدوارم خواندن این نمایشنامه‌ها تجربه‌ای به یاد ماندنی برای مخاطب باشد و البته امیدوارم در تئاتر کشور شاهد اجرای نمایشنامه‌های نجیب محفوظ باشیم./ خبرگزاری کتاب

 

انتشارات حکمت کلمه کتاب «میراث و مرگ و زندگی با اوست» اثر نجیب محفوظ را با ترجمه غلامرضا جعفری در ۹۶ صفحه، و با قیمت ۲۴۰۰۰ تومان منتشر کرده است.این کتاب را در از کتابفروشی محام کیانپارس می توانید تهیه کنید، همچنین در کتابفروشی های مجازی از جمله فروشگاه ققنوس قابل دسترسی است.