آبادان!

تنفس در هوای آبادان هنوز هم طعم تجدد می‌دهد. بوی گاز و شعله‌های فروزان آتش پالایشگاه و بنگله های آجری ۱۰۰ سال پیش در سراسر این شهر یقه‌ی آبادانی را چسبیده و او را در نوستالژی‌هایش غرق کرده است. شوخی نیست؛ اولین تراموای ایران در آبادان، اولین خطوط اتوبوس‌رانی درون‌شهری، اولین ایستگاه تلویزیون و رادیو پس از تهران، اولین شبکه‌ی فاضلاب، اولین فرودگاه بین‌المللی، اولین پیتزافروشی خاورمیانه (پیتزا مونت‌کارلو ایتالیایی)، اولین تیم رسمی فوتبال باشگاهی، اولین پیست موتورسواری، ماشین‌سواری، اسکواش، گلف و سالن بیلیارد در ایران، اولین شهری که خیابان‌هایش آسفالت شد، اولین سینمای روباز و دومین سینمای سرپوشیده اکران به زبان‌اصلی و همزمان با اروپا، اولین پالایشگاه نفت خاورمیانه، هم‌جواری مسجد و کلیسا، همزیستی اقوام و اولین‌های دیگر … راستش هر شهری در ایران این اولین‌ها را می‌داشت امروز خودش را نامزد پایتختِ مدرنیته در ایران می‌کرد.

۱- حلالم کنید!

پریشب برای قرائت فاتحه مرحوم جمشید غصه زاده پدرِ دوستان خوب و عزیزمان خالد، حکیم و جمال به دهکده‌ی بریم آبادان رفتیم. بنرهای بزرگی از آن مرحوم سرِ خیابان صفاری و بر حسینیه سیدالشهدا علیه‌السلام زده و در زیر عکسِ مرحوم جمله‌ی «حلالم کنید» را دُرشت نوشته بودند.یکی از سنت‌های اسلامی در رابطه با حقوق مسلمانان طلب حلالیت است؛ اما احاله‌ی این موضوع به خود متوفی آن‌هم با ضمیر اول‌شخص مفرد حکایت از وضعیت جدیدی است که جامعه شناسان با عنوان «زندگیِ رسانه‌ای شده» Mediated Life از آن یاد می‌کنند. «زندگیِ رسانه‌ای شده» به معنای آن است که همه‌ی لحظات زندگی تبدیل به‌عکس و تصویر می‌شود. ازآنجایی‌که سبکِ زندگی آبادانی با مدرنیته آغشته شده در اینجا عزاداری آنلاین آفریده است.

جامعه‌ی جدید مرگ را کوچک و مناسک ترحیم را بزرگ کرده است. مثلاً به‌جای کلمه‌ی «مرگ» روی سنگ‌قبرها از کلماتی مانند پرواز، سفر، غروب و نظایر آن استفاده می‌کند؛ تا مرگ را واپس زند، آن را متلاشی سازد؛ اما مراسم تشییع، تدفین و ترحیم را باشکوه و جلال خاصی برپا می‌کند. فارغ از ارزیابی صحیح یا غلط بودن این سبک جدید آبادانی در مراسم ترحیم، به‌زودی به دیگر شهرها و روستاهای خوزستان سرایت خواهد کرد و جزئی لاینفک از مناسک پرحجم و هزینه‌ی عزاداری مردگان خواهد شد.

۲- عینک ریبن

پریشب مادر شهید مدافع حرم آبادانی شهید عارف کاید خورده برای تقدیر از فیلم سینمایی به‌وقت شام عینک ریبن، مهر نماز، چفیه و عکس شهید را به ابراهیم حاتمی کیا کارگردان برجسته‌ی کشور تقدیم کرد.عینک ریبن در آبادان بیش و پیش از آنکه یک عینکِ آفتابی باشد. جزئی از شاخصه‌های هویت آبادانی است. لذا نه‌فقط در روزهای آفتابی بلکه در روزهای ابری و بارانی و در عروسی و عزاداری به چشم زده می‌شود. وقتی مادر شهید کاید خورده یکی از مهم‌ترین دارایی‌ها و یادگارهای فرزند شهیدش را به ابراهیم حاتمی کیا تقدیم کرد، پی بردم که ریبنRay Ban از قداست و احترام ویژه‌ای در بین آبادانی ها برخوردار است.

اهواز – لفته منصوری