خوزستان،میراث فرهنگی،گردشگری و محیط زیست / دکتر مهدی دغاغله

محیط زیست را در هر نشاط و فعالیت انسانی اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و غیره می توان حاضر و ناظر دید.همبستگی حیات انسان با محیط اطراف خود و تاثیر متقابل از یکدیگر،باعث می شود برای هر حرکت یا اقدامِ هر چند کوچک،حساب تبعات فعلی و پیش رو بر محیط زیست و در نتیجه ، بازخوردهای آن بر وجود بشری را بخوبی در نظر گیرد. خوزستان از آنجهت که اغلب پتانسیل های طبیعی و تنوع محیط زیست را داراست و نیز بدان روی که محل صنایع مختلف و فعالیت های تکنولوژیکی، تجاری و استخراج نفت و گاز است، لزوم اهتمام به محیط زیست در آن،باید به نحوی حساس تر مورد عنایت قرار گیرد.

چندی پیش، سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان شاهد تغییرات مدیریتی در قله هرم خود بود و طی آن آقای حیدری مسئولیت را به جناب آقای دکتر نشان سپردند. در فرهیختگی و دانش و قدرت مدیریتی دکتر نشان که در همان مراسم نیز از او به عنوان مرد اقدامات بزرگ و ماندگار یاد شد،شکی نیست و از اینجهت باید به او و خانواده ی بزرگ میراث فرهنگی و کل استان تبریک گفت. لیک همان قدرت و حکمت، اقتضای توجه به نکات کلیدی و در خور توجه در این استان را صدچندان میکند. خوزستان اقلیمی است با تنوع قومی ، زبانی، فرهنگی که همین تنوع ، هم فرصت است و هم در عین حال سبب سختی و پیچیدگی و ظرافت و حساسیت کار می شود.به بحث گذاشتن و بسط موضوعات مبتلابه از نظر اجتماعی،سخن را به درازا خواهد کشاند.

اما در این نوشتار در صددیم تا بر مهمترین جنبه ی حیات مردم این خطه انگشت تاکید نهیم و آن محیط زیست است. تهدید ها و فرصت ها بر محیط زیست استان بسیار فراوان و جدی و سرنوشت ساز است. جالب اینجاست که برخی از فرصت های پیش رو ، خود به تهدیدی برای سلامت محیط زیست استان بدل شده یا حداقل،میدان تبدیل به فرصتی حقیقی برای بهره گیری مطلوب را نیافته اند. هر آنچه به عنوان بویی از فرهنگ و گردشگری و صنعت یاد می شود، در ارتباطی تنگاتنگ با تغییرات زیست محیطی اخیر قرار دارد و از آنها تاثیرات فراوان می یابد. هور ، محل زیست روستاییان و تالاب نشینان، خشک می شود و در نتیجه ی مهاجرت از موطن اصلی،روح و انگیزه و جنبه ی بالای پرداختن به صنایع آبا و اجدادی کمرنگ میشود و یکی از مهمترین فضاهای جذب گردشگر از بین می رود. کارون با انحراف مسیر آب از سرشاخه ها رو به خشکی می نهد و عظمت خروشان و پهنای خوش ترکیب آن،اندک اندک جای خود را به نهری با ساحلی مصنوعی میدهد.

آلودگی های صنعتی،چنان بر آب باران و در نتیجه تنفس مردم اثر می گذارد که حتی تصور سفر به استان را برای گردشگران با ترس همراه میسازد. میراث ماندگار فرهنگی این مردم به نحوی در تهدید آلودگی های مختلف قرار می گیرد که اساس حیات و وجودشان را در معرض خطر مینهد. کاروان های عظیم راهیان نور که احیاگر و تثبیت گر خاطرات دفاع مقدس برای نسل های حاضر و آینده است،هم فرصت و هم وبال محیط زیست این خطه است . باید تلاش شود که این کاروان ها صرفا اقامت سرزمینی در این استان نداشته باشند و از منابع بازار و امکانات محلی برای تامین مایحتاج اعضای خود بهره ببرند تا یکی از اهداف مهم صنعت گردشگری که همان جنبه توسعه ی اقتصادی و ایجاد اشتغال است، نیل شود.

از منظر زیست محیطی نیز از آنجهت که استان و مردم آن از تامین ورودی مواد مصرفی و برخورداری از منافع آن محرومند، و فقط خروجی آن که زباله ی فراوان آنهم اغلب بدون رعایت موازین علمی و بهداشتی، است نصیب آنها میشود، تاثیرات مخربی بر سلامت محیط زیست باقی میگذارد که در خور توجه و معالجه است. کار آقای دکتر نشان در مسئولیت جدیدش، از آنجهت ویژه و سخت است که برای انجام کاری مهم و ماندگاردر استان خوزستان، شایسته است فرهنگ را به درون صنعت، و صنعت را به سوی مسئولیت بکشاند و همزمان و همرزم مسئولین محیط زیست، بر تمهید فضای زیستی مناسب جهت جذب گردشگر و تثبیت تفکر صنعت محلی بکوشد.