نشست کتابخوان نهاد کتابخانه های عمومی کشور اما و اگرها!/ لفته منصوری

دویست و چهاردهمین برنامه کتابخوان نهاد کتابخانه های عمومی کشور که در کتابخانه مرکزی استان برگزار شده بود را امروز از سیمای مرکز استان خوزستان دیدم. این شیوه برگزاری که هر خواننده ای کتاب مورد علاقه اش را به جمعی از مخاطبان حاضر در سالن معرفی کند، شیوه بسیار خوبی برای بیان برداشت خواننده از متن کتاب است. از آنجاییکه مطالعه بر وزن “مفاعله” است و مانند مسابقه، مشاعره، مبارزه، مذاکره، این صیغه دلالت بر مشارکت دو نفر دارد.

یعنی 1=ذهن نویسنده و 2= ذهن خواننده، بدین ترتیب وقتی خواننده ای کتابی را معرفی می کند در حقیقت بذاق ذهن خود با تراوش ذهن نویسنده را فرا می فکند. مزیت این شیوه در همین نکته ظریف نهفته است.

اما متاسفانه آنچه که امروز از تلویزیون خوزستان مشاهده کردم، بیشتر شرح کتاب یا بیان نظر نویسنده است، بدون اینکه نظر مخاطب را بشنویم بجز در معرفی آقای کهزاد آنهم بصورت گذرا، [البته من از ساعت 13 برنامه را دیدم و قبل از آن را قضاوت نمی کنم] بنابراین برای برنامه های آینده پیشنهاد می کنم. اصول و ضوابطی برای معرفی کتاب به خوانتدگان اعلام شود و آنها ملزم گردند بر اساس این ریل حرکت کنند.

اما به نظر من موضوعی کردن این نشست ها خیلی مهمتر است. مثلا معرفی کتابهای دینی، اجتماعی، روان شناختی، اخلاقی، علمی و … در برنامه های جداگانه انجام گیرد. حسن این کار این است که مخاطبان خاص هر موضوع در نشست گردهم خواهتد آمد و چه بسا گفتگویی و دیالوگی شکل بگیرد و موضوع را به جلو ببرد، اما در ما نحن فیه یکی رمان معرفی می کند، یکی کتاب سینما، دیگری کتاب حوزوی، یکی کتاب مشاهیر و … در اینصورت نشست خسته کننده و ملال آور شده و افرادی که به یک موضوع خاص علاقه ندارند، دلیلی برای نشستن در سالن تا پایان برنامه ندارند. اما چه ضوابطی برای معرفی کتاب در نظر گرفته شود؟ چند پیشنهاد دارم:

1) معرفی مختصر نویسنده، زندگینامه، زمینه های فکری و دیدگاهها.

2) فهرست دیگر آثار نویسنده. 3) معرفی خلاصه ای از کتاب.

4) ارائه نظر مختصر خواننده در باره موضوع های زیر [مثلا اگر کتاب داستان یا رمان باشد] :

الف: جایگاه این کتاب در میان کتابهای مشابه دیگری که پیش از آن انتشار یافته بودند چیست؟

ب: این کتاب در مجموعه آثار خود نویسنده چه جایگاهی دارد؟

ج: آیا از حیث درونمایه، نوع شخصیت پردازی، شیوه روایت و غیره، بین این اثر و آثار نویسندگان هم عصر این داستان نویس می توان مشابهتی دید؟

د: آیا این نویسنده توانسته است سبک داستان نویسی خود را متحول کند و به سیاقی نو داستان بنویسد؟

ه: سبک نویسنده تا چه حد با موضوع داستان هایش همخوانی دارد؟

و: آیا داستان های کتاب از کشش و تعلیق لازم برای علاقمند کردن خواننده برخور دارند یا نه؟

ز: چه تیپ خواننده ای با چه ذائقه ی ادبی ای احتمالا از این داستان ها لذت خواهد برد؟

و مواردی از این دست. البته نقد کتاب با معرفی کتاب متفاوت است و نقد مبانی دیگری دارد که در این نوشته در پی واکاوی آن نیستم. امیدوارم نشست های کتابخوان در استان خوزستان با اصلاح روشهای برگزاری، سهم عمده ای در ترویج و تعمیق مطالعه داشته باشد.

ارادتمند – لفته منصوری