آزمون سخت دفاع از هویت و امنیت اروپایی

علی شمخانی:میدان مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا بیش از آنکه عرصه ارزیابی توان و ظرفیت جمهوری اسلامی ایران برای تداوم راه آغاز شده باشد، میدانی سخت و خطیر برای آزمایش اراده اروپا در حوزه دفاع از هویت و امنیت شکننده خود در برابر موج یکجانبه گرایی آمریکاست.در اجلاس مسئولین عالی امنیتی کشورهای جهان که خرداد ماه امسال در روسیه برگزار شد، نقش آمریکا در توسعه تهدیدات هیبریدی (ترکیبی) و بهره‌گیری این کشور از ابزارهای چندگانه مالی، اقتصادی، تکنولوژیک و … برای اعمال اراده خود به کشورهای مستقل را تبیین کردم.

بدون شک خروج آمریکا از برجام یکی از اصلی‌ترین نمادهای یکجانبه گرایی، به عنوان محور اصلی سیاست خارجی دولت ترامپ است. این اقدام به دلیل استفاده غیرقانونی از ابزار تحریم علیه ایران، مصداق روشنی از انجام عملیات تروریستی هیبریدی است.اتخاذ این رویکرد و رفتارهای منبعث از آن توسط آمریکا تنها به موضوع خروج از برجام و مواجهه با ایران محدود نبوده و با توجه به تعمیم آن به معاهده‌های مهم بین المللی، تهدیدی فزاینده برای امنیت ملی کشورها و امنیت جهانی تلقی می‌شود.اگر خروج آمریکا از برجام را از نقطه نظر پیگیری سیاست یکجانبه گرایی و اعمال تهدیدات هیبریدی برای پیشبرد آن مورد بررسی قرار دهیم، کاملاً مشخص است که اتخاذ این تصمیم از سوی آمریکا، صرفاً دارای «اثر وضعی» بر ایران بوده و «اثر انتقالی» آنکه تغییر دهنده معادلات حاکم بر نظام بین الملل است، اروپا و سایر کشورهای عضو این توافقنامه چند جانبه را که مدعی بازیگری در مناسبات جهانی هستند، هدف گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران برای حفظ استقلال خود و مقابله با رفتارهای غیرقانونی آمریکا، بویژه پس از خروج این کشور از برجام، ضمن پایبندی به تعهدات پذیرفته شده، هزینه بسیار زیادی را برای متوقف سازی روند لجام گسیخته یکجانبه گرایی از سوی آمریکا پرداخته است.اروپا تاکنون علی رغم تحقیر شدن از سوی آمریکا و قرار گرفتن در برابر اثرات مخرب یکجانبه گرایی واشنگتن که دامنه آن به پیمان‌های بین المللی متعددی گسترش یافته، عملاً بازیگری دست چندم و منفعل بوده و نتوانسته در جایگاه یک قطب متحد و تأثیرگذار بر مناسبات بین المللی ایفای نقش کند.میدان مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا بیش از آنکه عرصه ارزیابی توان و ظرفیت جمهوری اسلامی ایران برای تداوم راه آغاز شده باشد، میدانی سخت و خطیر برای آزمایش اراده اروپا در حوزه دفاع از هویت و امنیت شکننده خود در برابر موج یکجانبه گرایی آمریکاست.

در صورتی که ترامپ سد حذف اروپا از تأثیرگذاری بر معادلات جهانی را بشکند، دلیلی وجود ندارد که رؤسای جمهور آینده آمریکا چه جمهوریخواه و چه دموکرات از ثمرات آن برای حداکثر سازی منافع آمریکا در قبال اروپای ضعیف شده بهره نبرند.با ادامه این روند احتمال به قدرت رسیدن جریان‌های افراطی جدید برای جبران شرایط تحقیرآمیز کنونی و بازیابی هویت و استقلال از دست رفته اروپا بسیار قابل پیش بینی است. مسئولیت شکل‌گیری چالش‌های ساختاری و امنیتی آتی در اروپا مستقیماً بر عهده رهبران فعلی آن خواهد بود.

*دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران