نگذاریم دود آخرین نفس های هورالعظیم باشد

هورالعظیم به معنای تالاب بسیار بزرگ یکی از بزرگترین تالاب های جهانی با تنوع پوشش گیاهی و جانوری منحصر بفردی است که به علت وجود اختلافات تاریخی با کشور عراق هیچوقت در کنوانسیون رامسر ثبت نشد این تالاب در مرزهای ایران و عراق مشترک است بطوریکه حدود یک سوم این تالاب در ایران و دوسوم […]

هورالعظیم به معنای تالاب بسیار بزرگ یکی از بزرگترین تالاب های جهانی با تنوع پوشش گیاهی و جانوری منحصر بفردی است که به علت وجود اختلافات تاریخی با کشور عراق هیچوقت در کنوانسیون رامسر ثبت نشد این تالاب در مرزهای ایران و عراق مشترک است بطوریکه حدود یک سوم این تالاب در ایران و دوسوم آن در کشور عراق است.

قبل از جنگ تحمیلی ،مردم بومی حاشیه نشین این تالاب ارزشمند با مشاغلی همچون گاومیش داری، صید ماهی، صیدپرندگان، حصیر بافی، نی بری و کشاورزی زندگی آرام بی‌دردسری داشتند وبه راحتی امرار معاش و می‌کردند و معاشرت ها و وصلت های خانوادگی و فرهنگی بین ساکنین این تالاب در ایران و عراق جاری بود اما با آغاز جنگ و تبدیل شدن هور به کانون عملیات‌های جنگی دو طرف جنگ، مردم منطقه مجبور به مهاجرت به سایر نقاط کشور شدند در این تالاب هنوز هم مهمات عمل نکرده فراوانی وجود دارد و دیگر برای مردم منطقه منفعتی ندارد به غیر از معدود کسانی که هنوز با نی بری و صیادی به سختی از آن امرار معاش می‌کنند علیرغم حضور شرکت نفت و منابع نفتی ارزشمند در اراضی زیر پای مردم بومی بر اساس اطلاعات بدست امده اغلب روستاهای حاشیه هورالعظیم مثل حسچه، لولیه، عمه، کسر، مچریه، محیّره، سیّدیّه، ابوچلاچ، مشیمشیّه، جرایه، طبر، شط علی، زهیریِه، برگه، و برص و…خالی از سکنه شده و حاشیه نشین شهرها با مشاغل کاذب گردیده اندو کم کم با آتش سوزی های اخیر این تالاب جوامع شهر نشین دشت آزادگان در حال کوچ از دیار و آبادی خود هستند که چنانچه از منظر محیط زیستی هم به آن ننگریم به لحظ پدافندی و امنیتی امر پذیرفته ای نیست و باید برای آن چاره ای اندیشیده شود.

تمام مصیبت های رفته بر این تالاب رو به نابودی ازآنجا آغاز می گردد که در نبود دیپلماسی آبی و انجام ندادن مطالعات ارزیابی محیط زیستی در زمانی که سازمان حفاظت محیط زیست ایران بهترین بودجه ها را برای انجام مطالعات در اختیار داشت و واقف نبودن یا بی توجهی به اهمیت این پهنه آبی متعادل کننده دما و هوای منطقه و موثر بر جلوگیری از تغییرات اقلیم ، هیچ اهتمامی از سوی دولت ها برای ثبت آن در کنوانسیون رامسر صورت نگرفت و به این تالاب همواره به عنوان تهدیدی ژئوپولتیکی بین دو مرز نگاه شد نه به عنوان وزنه ثبات و صلح منطقه.اکنون هورالعظیم بی نوا خسته از دستکاری های بشری آخرین نفس های خود را می کشد و هر روز از گستره آن به خصوص در بخش عراقی و با اجرای سد سازی های متعدد طرح گاپ در ترکیه کمتر می شود و پوشش گیاهی خشک و تر آن هر از گاهی به بهانه های مختلف امنیتی، احصا اراضی مستعد کشاورزی یا استحصال نی تازه خوراک دام، دستخوش آتش سوزی می شود و گاهی نیز تغییرات اقلمیی و افزایش دما بخش های تهی شده از آب را مستعد تولید گاز متان و خودسوزی می نماید که دود آن تا کیلومتر ها ان طرف تر شهرها و روستاهای استان خوزستان را متاثر از خود کرده و نفس خوزستانی ها را بند آورده این دود مصیبتی شده افزون برآلودگی ریزگردها وگاز فلر های ضنایع نفت و گاز و افزایش دماو خشکسالی که مقامات را وامانده از تصمیمی درست و اقدامی سریع کرده است.

از آنجا که رها سازی آب از سد کرخه با توجه جغرافیای ناحیه درگیر آتش سوزی تالاب هورالعطیم و وجود خاکریز ها بین مرزها و شیب غالب از شمال به جنوب نمی تواند کمکی به خاموش کردن آتش سوزی در بخش عراقی تالاب کند ،مسئولین با اعلام شرایط اضطراری باید مدیریت بحران آتش سوزی ها را با اقداماتی نظیر آگاه سازی جوامع تحت تاثیر دود حاصل از آتش سوزی ها برای مصون ماندن خطراتی که برای سلامتی دارد، در اختیار قرار دادن خدمات رایگان درمان ، رایزنی های فوری بین المللی و تحت فشار قرار دادن دولت های ترکیه و عراق برای رها سازی سیلابی آب در رودخانه های دجله وفرات و وارد کردن آب حاصی از سیلاب رها شده در منطقه درگیر آتش سوزی و چلوگیری از سدسازی های بیشتر در بالادست رودهای دجله و فرات را در دستور کار خود قرار داده و سازمان های مسئول در بهداشت و محیط زیست مطالعات واقدامات جامعی را برای برآورد خسارت در بخش سلامت وپیشگیری از بروز امراض ریوی را انجام دهند.کنشگران محیط زیستی نیز باید بامشارکت خود و تشویق مردم در پویش نجات میانرودان امضاهای آنرا به بیش از یک میلیون نفر رسانده تا امکان پی گیری ان از سازمان ملل و سایر نهاد های بین المللی مسئول فراهم امده تا پشتیبانی از اقدامات دیپلماسی خارجی دولتمردان فراهم آید.

حمیدرضا خدابخشی

معاون سابق سازمان آب وبرق خوزستان

روزنامه ایران – مورخ ۲۵ امرداد ۹۷