عرب و بختیاری در دقیقه 93 / لفته منصوری کارشناس ارشد جامعه شناسی

فوتبال یک پدیده اجتماعی است. فرقی نمی کند، فوتبال برای تفریح، فوتبال برای سلامتی، فوتبال برای سودآوری، فوتبال به عنوان یک صنعت؛ همه این عنوان ها زیر پدیده ی اجتماعی قابل تعریف است. وظیفه جامعه شناس ورزش است که نقش فوتبال را درهویت پذیری، الگوسازی، اجتماعی شدن و هنجارپذیری نوجوانان وجوانان بررسی کند. من از مخاطبان این مطلب پوزش می خواهم که ناچار هستم گریزی به برخی نظریه های مهم در زمینه ی جامعه شناسی ورزش بزنم تا دورنمایی از عنوان و محتوای این مطلب بدست آید.

بي ترديد نخستين سنگ بناي جامعه شناسي ورزش را «مارسل موس» انسان شناس فرانسوي از شاگردان اميل دوركيم گذاشته است. او معتقد است رفتارهای بدني از سنخ رفتار طبيعي نيستند؛ بلكه رفتار فرهنگي اند، مجموعه اي از رفتارهاي نمادي وابسته به حيثيت و موقعيتي كه هر فرد در سلسله مراتب اجتماعي احراز كرده است. ورزش در واقع به بازي گرفتن قاعده مند بدن است كه برحسب تعلق اجتماعي عمل كننده كاركردهاي متعدد و گوناگوني دارد.پی یر بورديو جامعه شناس فرانسوی نقش طبقات اجتماعی بر روي استعدادها را مورد بررسي قرار مي دهد و به سرمايه هاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي افراد اشاره مي كند. او معتقد است طبقات محروم، بدن شان را دراختيار جامعه و ورزش قرار مي دهند. سرمايه اقتصادي شان در سطحي پايين است و سرمايه هاي فرهنگي و اجتماعي آنها حداكثر درحد حمايت مردم خلاصه مي شود. درسوي ديگرافراد طبقه ثروتمند فكرشان را دراختيار ورزش مي گذارند و از ورزش استفاده هاي ابزاري مي كنند. آن را جايگاهي براي برقراري ارتباط با افراد رده هاي بالا مي دانند.كاركردگرايان متأخر معتقدند ورزش خوب است و مي توان از آن بهره برداري هاي سياسي كرد. چون ورزش كاركرد مثبت دارد، به تعادل و وفاق جامعه كمك مي كند و با تخليه انرژي ها، فشار وارده از مشكلات را كاهش مي دهد. آنها سعي مي كنند در رسانه ها ورزش را بزرگ نمايي كنند.

از طرفي نئوماركسيستها معتقدند ورزش از خود بيگانگي مي آورد. در ورزش مافياي اقتصادي حاكم است، در صورتي كه بايد محل ايثار و جوانمردي باشد. آنها متأسف اند كه در ورزش حرفه اي فقط به فكر پيروزي هستند.من علاقه دارم روی هویت یابی درنگ کنم. نقش ورزش و در اینجا فوتبال در جامعه خوزستانی را در ساخت و پرآوری و فربهی هویت خوزستانی تاکید کنم.بهروز مکوندی سر مربی تیم نفت مسجد سلیمان، رضا کرملا چعب مهاجم عرب و جوان تیم اش را در دقایق پایانی دیدار پرسپولیس و نفت مسجد سلیمان به میدان آورد تا او با شلیک دقیقه 93 خود به دروازه پرسپولیس به یکی از محبوب ترین چهره های مسجد سلیمانی ها و بختیاری ها تبدیل شود.گل طلایی رضا کرملا چعب برای نفت مسجد سلیمان در این رقابت نشان داد چگونه به واسطه فوتبال می توان روایت متفاوتی از یک همزیستی در استان خوزستان ارائه داد که با روایت غالب و جا افتاده متفاوت باشد.

برگردیم به نظریه مارسل موس؛ رضا کرملا چعب پس از گل شیرین خود به پرسپولیس برای اظهار شادمانی خود، دو حرکت فرهنگی نمادین انجام داد: 1) نوشته زیر پیراهن اش با عنوان «احبک یا رسوالله محمد (ص)» را نشان داد. 2) در کنار نیمکت با دستمال های زرد رنگ شادی کرد و در مصاحبه ی خود با اسپورت دلیل این کار را احترام به مردم بختیاری و تشکر از آنها بیان کرد.حرکت فرهنگی نمادین مهاجم عرب تیم نفت مسجد سلیمان ورای گل شیرین و ارزشمندش نمادی از ارتباط سالم و ارزشمند و محترمانه بین همه ی مردم خوب و دوست داشتنی خوزستان از هر قومیت و فرهنگ و زبان و لهجه می باشد. براستی چه می شود الگوهای موفق زمین مستطیل سبز به سرزمین پر گهر خوزستان منتقل شود. و مربیان و سرمربیان جامعه ی خوزستانی فارغ از هر چیز به عزت، سربلندی و پیروزی مردم بیندیشند؟!

مردم عزیز و بزرگ خوزستان از فارس و لر و عرب و بختیاری و شوشتری و دزفولی و ترک قشقایی و هر آن کس که در این سرزمین سربلند زندگی می کند همواره ثابت کردند که پای بند به مذهب حقه تشیع و ملیت ایرانی خود هستند. آزمون سترگ جنگ تحمیلی و ایثارگری ها و جانبازی ها و شهادتهای مردم خوزستان درس بزرگی است که نباید در چمبره ی رقابت های بی حاصل فراموش گردد. اگر امروز فرزندان این شرافت های سترگ در میدان های مختلف، عشق و وفاداری به همدیگر را بازنمایی می کنند به دلیل اتکای ایشان بر ارزشهای نیاکان خویش است.

لفته منصوری – کارشناس ارشد جامعه شناسی