ريزگرد چيست، از کجا مي‌آيد و براي مقابله با آن چه بايد کرد؟ / سید حسین موسوی

غلظت بيش از نه هزارميكرو گرم برمترمكعب!!!!! زندگي را بر مردم خوزستان تيره وتار كرده است.پرسشی که این روزها ذهن همه مردم بویژه اندیشمندان را به خود مشغول داشته اینست که ؛يزگرد چيست، از کجا مي‌آيد و براي مقابله با آن چه بايد کرد؟ گرد و غبار يا ريزگرد توده‌اي از ذرات جامد ريز غبار است كه ديد افقي را ميان كمتر از يك کيلومتر محدود مي‌کند و براي بيماران تنفسي بسيار زيان‌آور است.‏

امروز خوزستان نيز زير خاك رفت وچندين سال است كه دولتمردان اعلام كرده اند بيابان زدايي زمان مي خواهدوهمچنين هزينه بر است. راه حل هاي نوشتاري زيادي توسط مديران وقت وكنوني كشور مطرح شده از مالچ پاشي و ساخت.دستگاه‌هاي تصفيه هوا گرفته تا راهكار ديپلماسي و بيابان‌زدايي اراضي عراق، نسخه‌هايي است كه هنوز نتوانسته است ريزگردها را متوقف كنند .در اين نگارش قصد داريم به برسي بعضي از علل وجود اين پديده وافزايش الودگي هوا وتبعات بهداشتي در استان ومركز ان اهواز بپردازيم .اين گرد وغبار دو دليل دارد كه يكي ازدلايل منطقه اي ودليل ديگر داخلي است معمولاً در ايران سرچشمة اصلي ريزگرد باد شمال است. و در شمال خاورميانه شکل مي‌گيرد و با گذر از کوه‌هاي ترکيه و شمال عراق، مانند قيفي به بيابان‌هاي عراق و سوريه سرازير مي‌شود و تا خليج فارس و رسيدن به آب‌هاي آزاد پيش مي‌رود. جريان‌هاي خشک هواي عربستان وعراق باعث خشک‌شدن بسياري از باتلاق‌هاي عراق و ايجاد نواحي غبارساز شده‌است. در گذشته سه کشور ايران، عراق، و عربستان به‌صورت مشترک هزينه‌هاي مالچ‌پاشي اين زمين‌ها را تأمين مي‌کردند و تمام زمين‌ها در فصل خاصي از سال مالچ‌پاشي مي‌شدند. مالچ نوعي فرآوردة چسبندة نفتي است که براي تثبيت شن‌هاي روان در بيابان‌ها استفاده مي‌شود. جنگ عراق و تغيير روية اين دولت‌ها وعدم استقرار وضعيت ان در دهة ٢٠٠٠ميلادي سبب فراموشي اين کار و در نتيجه افزايش ريزگرد در خوزستان، غرب ايران، و سرانجام تقريباً در سراسر ايران شده است. وهمچنين ‏خشک شدن تالاب ها باعث به جا ماندن خاک بسياري نرمي در جاي آنها شده که با کوچکترين بادي ايجاد گرد وغبار مي کند (در اين زمينه تحقيقات دکتر آخاني از اساتيد دانشگاه تهران که وجود موجودات تک سلولي اختصاصي تالاب ها را در گرد و غبار کشورمان اثبات کرده است)

ولي علت داخلي در ايران عدم مديريت صحيح در منابع خدادادي وكنترل هاي غير اصولي اب توسط سدهاي ساخته شده است ، عدم كاشت نبات هاي تثبيت شن دربيابان ، وهزاران دست بردن انسان در طبيعت است.خشك شدن تالاب جهاني هورالعظيم كه توسط ايران بنا به دلايلي (بهره برداري ازمنابع زيرزميني)كه هيچ كدام منطقي نيستند با هشدار وتهديد سازمان هاي جهاني روبروشده كه امروز ميتوان يكي از عوامل اصلي اين گرد وغبار را خشك شدن تالاب مذكور دانست احياء اين تالاب جهاني فوايد بسيارزيادي دارد البته باتوجه به كمي اب شرين در اين مورد ميتوان احياي مجدد ان را با اب شرين محال دانست ولي با توجه به نظر برخي كارشناس متخصص اين امر ميتوان با هدايت اب خليج فارس از دهانه اروند كنار از سمت خرمشهر با ايجاد پمپاژ هاي قوي واحداث كانال به طول ٢٠الي ٣٠كيلومتر تاحدودي اين تالاب رازنده كرد البته باتوجه به وضعيت كنوني تالاب شادگان كه ابهاي شرين وشور در ان وجود دارد وبا خاك ريزي تقريبا از يكديگر جداشده اند اين عمليات رانيز ميتوان در تالاب هور العظيم اجرا كرد و هزينه اين کار نيز در کوتاه مدت با کاهش تعطیلی مدارس و کارخانجات و ادارات ناشی اثر گرد و خاک جبران ميشود ( اگر چه کاهش فاجعه ریز گردها نیاز به هیچ توجیه اقتصادی هم ندارد ) وبا انجام عمليات فوق ميتوان موارد ذيل رامحقق كرد:

١-كاهش گرد وغبار درخوزستان واستان هاي همجوارو در نتيجه بهبودي وضعيت هوايي كشور

٢-جلوگيري ازمهاجرت مردم استان علا الخصوص نخبگان كه در دراز مدت استان را دوچار مشكل خواهد كرد

٣-بهبود سلامتي مردم

٤-كاهش در بودجه هاي درماني كشور

٥-ايجاد اشتغال ورونق صنعت ماهي گيري صنايع دستي مختص تالاب ها (حصيربافي …)

٦-افزايش ارزش مناطق مذكور

امار هاي تكان دهنده موسسه جهاني كوارتز در مورد الودگي هواي اهواز به نقل از سازمان جهاني بهداشت در روزنامه شرق درمورخه ٩٣/١١/١٥ بسيار فجيع است وگرد غبارهاي موجودرا عامل تاثير مخرب برمغز تا سرطان ريه آسم برونشيت حمله قلبي افزايش فشار خون كاهش سطح اكسيژن اعلام كرده است .اگر امر گرد وغبار را بلا وقدر الهي بپنداريم مردم استان خوزستان راضي به رضاي خداوند هستند اما دراينجا بحث به مديريت ارشد استان ومديران جزء برميگردد كه:

١-چرا استاندار خوزستان موسسه هاي مرتبط با تشخيص الودگي بيش ازحد هوا(سازمان هواشناسي)را وادار به كار صحيح واعلام به موقع نميكندكه وباتوجه به امكانات پيشرفته دنيا روزهاي احتمالي وجود گرد وغبار را اعلام تا استاندار كه خود ريس شوراي تامين استان است در حيطه اختيارات خود وحفظ سلامتي مردم روزهاي فوق را تعطيل اعلام كند

٢-چرااستاندارروزهايي كه هواي استان بيش از حد الوده است راتعطيل اعلام نميكند

٣- چرا در زمان شروع پديده گرد وغبار هيچكونه تدابيري توسط مديريت بحران استان از قبيل توزيع شير ماسك ومستقر شدن امبولانس ها در مسيرهاي پر تردد مردم انجام نميگيرد

٤-چرا امارالودگي هوا بصورت دقيق وبا نصب دستگاه هاي تشخيص الودگي در چند نقطه شهر به مردم اعلام نميشودوهزاران اما وچرا هايي كه بي جواب مانده اند.اميد است ريس جمهور كشور با تشكيل كميته اي از افراد دلسوز نسبت به بازخواست مديران خاطي مربوطه در استان اقدام بكند و مردم داري وعشق به مردم خودش را به خوزستاني هايي كه دين خود را به اسلام اداء كرده اند نشان دهد .

سيدحسين موسوي