وکالت شرافتمندانه ، عدالت جاودانه

عبدالوهاب سیلاوی : ظهور و بروز وکالت به دوران باستان باز میگردد و پیوسته وکالت به عنوان حرفه مقدس و شرافتمندانه تلقی می شد در بین مصریان ۲۷۷۸ سال قبل از میلاد عده ای اهل علم به اطراف مخاصمه مشاوره میدادند و در دوران حمورابی نیز هر یک از اصحاب دعوی حق توکیل شخصی جهت […]

عبدالوهاب سیلاوی : ظهور و بروز وکالت به دوران باستان باز میگردد و پیوسته وکالت به عنوان حرفه مقدس و شرافتمندانه تلقی می شد در بین مصریان ۲۷۷۸ سال قبل از میلاد عده ای اهل علم به اطراف مخاصمه مشاوره میدادند و در دوران حمورابی نیز هر یک از اصحاب دعوی حق توکیل شخصی جهت دفاع از خود را داشت قبل از اسلام نیز اشخاص با وکالت شفاهی از طرف گروه و قوم خود نزد قاضی یا حّکّم طرح دعوی یا دفاع می نمودند و اصطلاحا به این افراد حجاج می گفتند.

 

پس از بعثت پیامبر اسلام وکالت نیز به جهت عدم تعارض با مفاهیم اسلامی در بین مسلمین ساری و جاری بود عبدالله ابن جعفر روایت میکند که امام علی ( ع) معمولا نسبت به طرح دعوا و حضور در جلسات مرافعه کراهت داشت و از این جهت برادرش عقیل را به اینچنین ماموریتی می فرستاد تا اینکه عقیل سالخورده شده ومرا به عنوان وکیل خود برگزید هرچند که امر وکالت در بین مسلمین یک امر معمول بوده لکن عملا اولین کانون وکلا در دوران عثمانی در سال ۱۸۷۶ میلادی تاسیس شد.

وکالت در محاکم از دوران یونان باستان آغاز شد و شخص وکیل می بایست واجد شرایط اخلاقی والای می بود وکیل نزد یونانیان نمی بایست از طبقه بردگان و فرمایگان باشد وکیل می بایست آزاد مرد و حقگو باشد و سابقه بد رفتاری نسبت به والدین خود نداشته و از دفاع از وطن سر باز نزده باشد سابقه تجارت در امری که خلاف اخلاق و عرف جامعه باشد نداشته و اگر امین اموال دولتی بوده باید برائت ذمه خود را ثابت می کرد.

التزام به عهد و میثاق

▫️وکیل در مقابل جاذبه های مادی و انحرافات اخلاقی می بایست مقاوم باشد و به قوانین و مقررات و عرف اجتماعی و فرهنگ عمومی مردم و محیطی که در آن زندگی می نماید ملتزم باشد و عزت نفس و مناعت طبع باید از ویژگیهای برجسته یک وکیل باشد راستگویی و التزام به عهد و میثاق و راز داری از دیگر شرایط اساسی وکیل در دوران یونان باستان بوده چرا که این صفات پشتوانه هر حرفه ای است که شرافت انسان وثیقه آن بوده میباشد وکیل نمی بایست از جاده کمال و تواضع خارج شود وکیل می بایست زبان خود را از فحش و ناسزا منزه نماید ودر زمان دفاع آرام و با متانت و وقار باشد و از دست و پا کوبیدن بر میز و زمین اجتناب کند.

وکالت در روم باستان

▫️در روم باستان نیز باور بر این بود که عدالت شرط اساسی و ماهیت اولیه حکومت است و اینکه قضاوت و دادگستری از مهمترین ارکان پیشرفت ملت ها است و وکالت در دوران روم باستان به عنوان نردبان ترقی و پیشرفت در مناصب حکومتی بوده و معمولا اعضای مجلس سنا و قضات از بین وکلا انتخاب می شدند.▫️کاتون وکیل معروف روم اینچنین از وکالت به کرسی قضاوت نشست و سپس به عنوان ناظر برتر روم که جایگاهی بس مهم به جهت قدرت و نفوذ بوده رسید. سیسرو که به عنوان افتخار روم بود نیز از طبقه وکلا بوده و به عنوان کنسول انتخاب و در نهایت پدر وطن و پادشاه بلاغت لقب گرفت.

▫️آنچه که در مطالعه تاریخ وکالت یونان و روم باستان قابل تامل بود این واقعیت است که هیچگاه خبری مبنی بر اینکه وکیلی به جهت خیانت یا فریب موکل از وکالت اخراج شده باشد وارد نشده است بلکه وکلایی بودند که مرگ را بر خیانت به شرافت و مقتضای وکالت ترجیح دادند داستان وکیل و حقوقدان مشهور روم امبلیوس فافینیان (بانیبان) شاهد مدعا است وقتی که امپراطور کارا کلا بعد از گشتن برادر خود از فیلسوف سنیکا خواست تا عمل وی را توجیه نماید فیلسوف این کار را کرد لکن وکیل فافینیان علی رغم تهدید امپراطور مبنی بر اینکه چنانچه وکیل در مقابل مردم و مجلس سنا امپراطور را بخاطر این عمل (برادر کشی ) ستایش ننماید او را اعدام خواهم کرد به خواسته امپراطور تمکین نکرد و جمله مشهور خود که[برادر کشی بسی آسانتر از توجیه این عمل است] را در تاریخ جاودانه کرد و در نهایت توسط امپراطور به طرز فجیع کشته شد و لقب شهید عدالت را از آن خود کرد.

سیاستمدارن فرانسوی و وکالت

▫️در دوران معاصر به نقل از یکی از علمای فرانسه امده که در بررسی سیره سیاسیون بزرگ فرانسه هیچ خانواده ای که ریشه در وکالت نداشته باشد پیدا نشده و عملا بزرگترین سیاستمداران فرانسه خواستگاه آنها وکالت بوده و تمامی علمای فرانسه نیز اجماع دارند وکیل می بایست صادق و امانت دار و با تقوا باشد و در دفاع از کسانی که به وی متوسل شده اند می بایست شجاع و نترس باشد چرا که وکیل ضعیف و فاقد جسارت ادبی در دفاع از موکل موجب استخفاف خود در مقابل قاضی و اطراف دعوا خواهد شد.

وکالت و دفاع از حاکمیت قانون

▫️در فرهنگ اسلامی واژه وکیل که از ماده وّکّل به معنی اعتماد و تکیه کردن بر دیگری گرفته شده دارای اهمیت فراوانی است وکیل کسی است که مورد اعتماد و تکیه گاه انسان در حل مشکلات است از این جهت است که خداوند متعال خود را به عنوان وکیل معرفی می نماید کفی باالله وکیلا و در هنگامی که بخواهد به بندگان خود اطمینان دهد که او پشتیبان آنها است می فرمایند کفی بربک وکیلا و برای امید بخشیدن به انسانها جهت پیشرفت و اقدام می فرمایند من یتوکل علی الله فهو حسبه از این حیث است که گفته می شود اگر معلمی کار انبیا است وکالت کار الهی است.

▫️اما بسیار درد اور است که برخی از دشمنان واقعی آزادی در ردای دفاع از حق و حقیقت تظاهر به دفاع از آزادی می نمایند و پیوسته در پی لجام زبان وکیل هستند تا از حقگویی و دفاع از حاکمیت قانون ،قانونی که بر گرفته از ضمیر و وجدان عمومی است باز مانند بدیهی است تا زمانی که وکلاء به مضمون سوگندی که قبل از پوشیدن ردای مقدس وکالت در پیشگاه مقدس خداوند متعال یاد نموده اند و شرافت خود را وثیقه آن قرار داده اند ملتزم باشند و در مقابل هر قدرتی که خواهان تسخیر وجدان وکیل برای تامین اغراض شخصی خود باشند پایداری نمایند و با سلاح قانون در مقابل آن مقاومت نمایند همچنان اسم و جایگاه پر افتخار وکالت در آسمان عدالت و در ضمیر مردم درخشان خواهد ماند.