بررسی تشگیل گروه ها،مراحل تکامل ،کار گروهی و نظریه ی تاکمن

سلطان علیدی :  معمولاً گروه را افرادی تشکیل می دهند که با مشارکت یکدیگر و انجام دادن کار، رسیدن به هدفی را دنبال می کنند.این کار بر اساس نگرش وبه رفتار اعضای افراد گروه باز می گردد.تشکیل گروه (رسمی و غیر رسمی) و چگونگی تشکیل آن،ساختار و فرآیند ساختاری آن،به نحوه عملکرد افراد آن گروه بستگی دارد که یکی از رایج ترین الگوها،ساختار نیروی انسانی در هر سازمان یا گروه می باشد.بنابراین مطالعه ی گروه و تعریف کار گروهی ،برای مطالعه ی رفتار سازمانی، از اهمیت زیادی برخوردار است.

در بررسی و چگونگی تشکیل گروه،طبقه بندی ها و ساختار آن،از اهمیت خاصی برخوردار است.یکی از مهمترین خصوصیات تشکیل گروه،دلایل تشکیل گروه است.که در این زمینه،نظریه های متفاوتی وجود دارد.نظریه ی جورج هومان؛گروه بر اساس فعالیت ها،تعاملات،اهداف ومقاصد افراد تشکیل می شود.بر اساس نظریه ی تبادل اجتماعی؛ ارتباط بین افراد بر مبنای انتظارات ضمنی و متقابل آنها از یکدیگر و بر پایه ی تعهد و اعتقاد شکل میگیرد.نظریه ی هویت اجتماعی؛افراد تمایل زیادی برای عضویت در گروه های مهم و برجسته را دارند. چرا که با این کار،هویت و عزت نفس پیدا می کنند.

مهمترین چهار چوب بررسی چگونگی تشکیل گروه را اولین بار بروس تاکمن (دهه ی ۱۹۶۰) مطرح کرد.گروه ها در آغاز تاسیس معمولاً نمی توانند کار چندان موثری انجام دهند اما هنگامی که میکوشند تا نتایج پربار و موثری کسب کنند،با چندین مرحله ی تکامل، مواجه می شوند.بیشتر گروه ها در این سیر تکامل با تضادها و نتایج مشابهی رو به رو می شوند.مراحل تکامل گروه براساس نظریه ی تاکمن:

۱-شکل گیری:در این مرحله معمولا کمی سردرگمی وعدم اطمینان همراه است.چون،هنوز اهداف اصلی گروه مشخص نشده است.که با مدیریت صحیح میتوان گروه را از سردر گمی خارج نمود.

۲-تضاد و درگیری:اوج اختلاف و درگیری ها در این مرحله می باشد.اعضاء معمولاً بر سر اهداف و قدرت مبارزه می کنند.

۳-انسجام: تفاوت های فردی و خواسته های مشترک اعضاء در این دوره شناسایی می شوند که حس همبستگی و هویت گروهی به تدریج در این مرحله شکل میگیرد.
تلاش های گروهی باید دراین مرحله به تولید نتایج منجر شود وهمچنین در این مرحله،مسئولیت ها بین اعضاء تقسیم می شود.

۴-تکامل: بلوغ گروه در این مرحله می باشد واعضاء یکدیگر را می پذیرند که اختلافات و تضاد مابین را، از طریق بحث های سازنده حل وفصل می کنند.تصمیمات را از طریق فرآیندهای منطقی(نه احساسی) که بیشتر بر اهداف گروه تمرکز دارد،اتخاذ میکنند.

۵-فروپاشی: در این مرحله رایج ترین دلایل انحلال، به پایان رسیدن کارها و دستیابی به اهداف است.

دلیل دیگر فروپاشی،تصمیم اعضاء مبنی بر اینکه هر کدام به راه خود رفته، که معمولا در این مورد اعضاء بدون اینکه به اهدافشان دست یابند،از هم می پاشند.در این ۵ مرحله مشکلات احتمالی به وجود می آید که اعضاء باید به آنها رسیدگی و،راه حلی برای آنها بیابند.موفقیت و عدم موفقیت گروه را گذشت زمان،برای همه روشن خواهد کرد.